ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ — រដ្ឋសភាជាតិ បានបើកសម័យប្រជុំពេញអង្គ ដើម្បីអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិក្នុងភាពអាសន្ន ហើយក៏បានអនុម័តជាស្ថាពរដោយសំឡេងគាំទ្រ១១៥សំឡេង នៃចំនួនសមាជិកសភាទំាងមូល។
ក្នុងសម័យប្រជុំពេញអង្គលើកទី៤ នីតិកាលពីទី៦ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ ក្រោមអធិបតីភាពសម្តេចអគ្គមហាពញាចក្រី ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សម្តេចក្រឡាហោម ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ព្រមទាំងសមាជិក សមាជិការដ្ឋសភាសរុប១១៥រូប។
បើតាមលើកឡើងរបស់ឯកឧត្ដម ប៉ែន បញ្ញា ប្រធានគណៈកម្មការនីតិកម្ម និងយុត្តិធម៌នៃរដ្ឋសភាបានលើកឡើងថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ននេះមាន១២មាត្រា និង៥ជំពូក ហើយសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះបានបើកកិច្ចប្រជុំជាមួយសមាជិកគណៈកម្មការនានានៃ ក្រុមប្រឹក្សាអ្នកច្បាប់នៅរដ្ឋសភា និងជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ផងដែរ។ ឯកឧត្ដមបានបន្តថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះតាក់តែងឡើងស្របតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរដ្ឋសភា។
ឯកឧត្ដម កើត រិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌បានបញ្ជាក់ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្នត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយអនុលោមតាមស្មារតី នៃមាត្រា២២ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលចែងថា “នៅពេលប្រជាជាតិប្រឈមមុខ នឹងគ្រោះថ្នាក់ ព្រះមហាក្សត្រប្រកាសប្រទានដំណឹងជាសាធារណៈ ដាក់ប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន ក្រោយពីបានមតិឯកភាពពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រធានរដ្ឋសភា ប្រធានព្រឹទ្ធសភា”។ ឯកឧត្ដមរដ្ឋមន្រ្ដីបានលើកឡើងថា ផ្អែកតាមមាត្រា២២ថ្មីនេះការសម្រេចដាក់ប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្នគឺត្រូវធ្វើឡើងនៅពេលដែលប្រជាជាតិប្រឈមមុខនឹងគ្រោះថ្នាក់ ដែលបណ្តាលមកពីជាអាទិ៍ គ្រោះថ្នាក់ដែលបង្កឡើងដោយសង្គ្រាម ឬការឈ្លានពាន ពីកម្លាំងបរទេស គ្រោះអាសន្ន បន្ទាន់ចំពោះសុខភាពសាធារណៈបណ្តាលមកពីការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺ ភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខជាតិ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ព្រមទាំងគ្រោះមហន្តរាយធ្ងន់ធ្ងរ ដែលគំរាមកំហែង ឬអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់រីករាលដាលដល់កម្រិតទូទាំងប្រទេសជាដើម។ ប៉ុន្តែមាត្រា២២ថ្មី ក៏ដូចជាមាត្រាដទៃទៀតនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ពុំបានចែងអំពីវិធានការ គ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិ ក្រោយពីត្រូវបានប្រកាសដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្នុងភាពអាសន្ន គឺជាតម្រូវការចាំបាច់មិនអាចខ្វះបាន ដើម្បីកំណត់អំពីសិទ្ធិអំណាចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការដាក់ចេញនូវវិធានការចាំបាច់នានាសំដៅឆ្លើយតបទៅនឹងស្ថានភាពអាសន្នក្នុងកាលៈទេសៈដូចបានរៀបរាប់មកខាងលើ បន្ទាប់ពីប្រទេសជាតិត្រូវបានប្រកាសដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្នុងអាសន្ន។ ឯកឧត្ដមបានបន្តថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងផ្តល់មូលដ្ឋានគតិយុត្តិធានាដល់ការអនុវត្តមាត្រា២២ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញផង និងជាមូលដ្ឋានគតិយុត្តិកំណត់អំពីសិទ្ធិអំណាចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការដាក់ចេញនូវវិធានការនានាដែលមានចរិកជាការហាមឃាត់ ឬការកម្រិតនូវសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែវិធានការនេះ មានភាពចាំបាច់មិនអាចខ្វះបានដើម្បី ឆ្លើយតបទៅនឹងស្ថានភាពរបស់ប្រទេសជាតិក្នុងគ្រាអាសន្ន សំដៅការពាសន្តិសុខជាតិ និងសណ្តាប់ធ្នាប់ធារណៈ ការពារអាយុជីវិត និងសុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រមទាំងការពារទ្រ ព្យសម្បត្តិនិងបរិស្ថានផងដែរ។
ឯកឧត្ដមរដ្ឋមន្រ្ដីបានបន្ថែមថា ឆ្លងតាមការសិក្សាផ្នែកនៅតាមបណ្តាប្រទេសលើសកលលោកគឺប្រទេសជាតិមិនអាចខ្វះបានក្នុងការមានច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន។ ឯកឧត្ដមបានឱ្យដឹងទៀតថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ក៏បានលើកឡើងថា វិធានការអនុវត្តន៍ពេលប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន នៅពេលអាចត្រូវបានដាក់ចេញសម្រាប់ទូទាំងប្រទេស ឬដែនដីកំណត់ជាក់លាក់ណាមួយ។ ក្នុងករណីចាំបាច់ រាជរដ្ឋាភិបាលអាចបង្កើតយន្តការ ឬប្រគល់សិទ្ធិអំណាចទៅអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចណាមួយ ឬប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ដើម្បីធានាដល់ការអនុ វត្តវិធានការខាងលើ។ ទន្ទឹមនេះ ក្នុងពេលសង្គ្រាម ឬក្នុងកាលៈទេសៈដទៃទៀត ដែលសន្តិសុខជាតិប្រឈមមុខនឹងគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ននេះ អាចធ្វើឡើងតាមរបបអាជ្ញាសឹក។
ឯកឧត្ដម កើត រិទ្ធ បានថ្លែងទៀតថា “ការដាក់ប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្នត្រូវមានការយល់ព្រមប្រមុខដឹកនាំស្ថាប័ន៣គឺប្រមុរាជរដ្ឋាភិបាល ប្រធានរដ្ឋសភា និងប្រធានព្រឹទ្ធសភា”។
ឯកឧត្ដម ប៉ែន បញ្ញា ក៏បានអានខ្លឹមសារចំពោះទោសប្បញ្ញត្តិក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ បានចែងពីបទរារាំងដល់កិច្ចប្រតិបត្តិការពេលប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្នថា ដោយមិន គិតដល់បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដទៃទៀតអំពើដោយចេតនារាំង ឬបង្កឧបសគ្គដល់កិច្ចប្រតិបត្តិ ការឆ្លើយតបចំពោះភាពអាសន្ន ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី១ឆ្នាំ ដល់៥ឆ្នាំ និងពិន័យ ជាប្រាក់ពី២លានរៀល ទៅ១០លានរៀល។ ចំពោះអំពើរារាំងដល់កិច្ចប្រតិបត្តិការពេលប្រ ទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី៥ឆ្នាំ ទៅ១០ឆ្នាំ កាលបើអំពើ នេះនាំឱ្យមានចលាចលជាសាធារណៈ ឬប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ក៏បានចែងអំពីបទមិនគោរពវិធានការពេលប្រតិបត្តិការពេលប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្នថាដោយមិនទាន់គិតដល់បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដទៃទៀត អំពើដោយចេតនាមិនគោរពវិធានការដាក់ចេញដោយរាជរដ្ឋាភិបាលក្រោមបញ្ញត្តិនៃ មាត្រា៥ នៃច្បាប់នេះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី១ឆ្នាំ ទៅ៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី២លាន ទៅ១០លានរៀល។ ជាមួយគ្នានោះដែរខ្លឹមសារនៃព្រាងច្បាប់ក៏បានចែងពីការទទួលខុសត្រូវផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌរបស់នីតិបុគ្គលថា នីតិបុគ្គលអាចត្រូវបានប្រកាសថាត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌដូចមានចែង ក្នុងមាត្រា៤២(ការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌរបស់នីតិបុគ្គល) នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចំពោះបទ ល្មើសដែលមានចែងក្នុងនៃច្បាប់នេះ។ នីតិបុគ្គលត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី១រយលានរៀល ទៅ១ពាន់លានរៀល ព្រមទាំងទោសបន្ថែមមួយ ឬច្រើន ដូចមានចែងក្នុងមាត្រា១៦៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។
ទន្ទឹមនេះ នីតីបុគ្គលអាចត្រូវបានប្រកាសថា ត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌដូចមានចែង ក្នុង មាត្រា៤២ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចំពោះបទល្មើសដែលមានចែងក្នុងមាត្រា៨ខែច្បាប់នេះ។ នីតិបុគ្គលត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី៥០លានរៀល ទៅ៥០០លានរៀល ព្រមទាំងទោស បន្ថែមមួយ ឬច្រើនដូចមានចែងក្នុងមាត្រា១៦៨នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ៕