ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ — ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា នាពេលកន្លងមក វិធានការនានាប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ សម្រាប់ប្រទេសទាំងអស់ ភាគច្រើនគឺផ្តោតទៅលើការអនុវត្តនៅផ្ទៃក្នុងប្រទេស ក្នុងបរិការណ៍សកលភាវូបនីយកម្មនិងសមាហរណកម្មតំបន់។ សម្ដេចតេជោយល់ថា ការប្រយុទ្ធនឹងកូវីដ-១៩នេះ គឺមិនអាចដោះស្រាយត្រឹមកម្រិតប្រទេសនីមួយៗបានឡើយ ព្រោះភាពជោគជ័យនៃការប្រយុទ្ធនឹងជំងឺនេះ ទាមទារឱ្យមានការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅនិងទូលំទូលាយ និយាយជារួម អាស៊ានត្រូវតែរួមដៃគ្នា និងប្រែក្លាយការប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ ទៅជាសមរភូមិរួម។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានពិសេសស្ដីពីកូវីដ-១៩ តាមរយៈប្រព័ន្ធវីដេអូ (Video Conference) ជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំរបស់អាស៊ាន នាព្រឹកថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ នៅវិមានសន្តិភាព សម្ដេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏បានមានប្រសាសន៍ចែករំលែកនូវទស្សនៈមួយចំនួន ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលក្នុងនោះមាន ទី១. ដោយកូវីដ-១៩ ជាជំងឺថ្មី និងមានចំណុចជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងជំងឺនេះ ដែលយើងមិនទាន់បានយល់ដឹងអាស៊ានត្រូវការចាំបាច់នូវការលើកកម្ពស់ការចែករំលែកឱ្យបានទាន់ពេលវេលានូវឧត្តមានុវត្តន៍ ព័ត៌មានទិន្នន័យ ព្រមទាំងបច្ចេកទេស បទពិសោធន៍ និងចំណេះដឹងពាក់ព័ន្ធនឹងវេជ្ជសាស្ត្រអំពីជំងឺនេះ ក្នុងការការពារទប់ស្កាត់ វិនិច្ឆ័យ ព្យាបាល និងតាមដាន។ ទន្ទឹមនេះ ការបន្តពង្រឹងយន្តការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអាស៊ានដែលមានស្រាប់ ក៏ដូចជាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយអង្គការអន្តរជាតិនិងដៃគូសន្ទនានានា ក្នុងវិស័យសុខភាពសាធារណៈ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមដែលកើតចេញពីជំងឺកូវីដ-១៩ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងភាពគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។ ជាមួយគ្នានេះ ការផ្ដល់នូវការគាំទ្រឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមករវាងសមាជិកអាស៊ាន ដូចជាការចែករំលែកនូវធនធាន បច្ចេកទេស និងសម្ភារៈ បរិក្ខារវេជ្ជសាស្រ្ត។ល។ ក្នុងស្មារតីនេះ កម្ពុជាសូមវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះការឯកភាពបង្កើត”មូលនិធិអាស៊ានសម្រាប់ឆ្លើយតបនឹងជំងឺកូវីដ-១៩” ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការចាំបាច់នានា រួមមានក្នុងផ្នែកបរិក្ខារ និងផ្នែកសុខាភិបាលជាដើម។ ទី២. អាស៊ានដែលជាប្រទេសមានវាសនារួមគ្នា គប្បីត្រូវលើកកម្ពស់ការសម្របសម្រួលនិងកិច្ចសន្ទនាឱ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធចំពោះការដាក់ចេញនូវវិធានការផ្សេងៗ ដើម្បីបញ្ចៀសនូវផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សេដ្ឋកិច្ចសង្គមនៅក្នុងតំបន់ ដូចជាការចាត់វិធានការជាឯកតោភាគី ជាអាទិ៍ការបិទច្រកឆ្លងកាត់ព្រំដែនដោយមិនបានជូនដំណឹងជាមុន ដែលអាចបង្កការប៉ះពាល់ដល់ច្រវ៉ាក់ផ្គត់ផ្គង់ផលិតកម្ម និងលំហូរពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសក្នុងតំបន់ និងសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ទាំងមូល ជាពិសេសការធ្វើដំណើរ ការប្រកបមុខរបរ ជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៃប្រទេសជិតខាងគ្នាផង ក្នុងតំបន់អាស៊ានយើង។ ទី៣. ដោយការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ-១៩នេះត្រូវការថវិកា សម្ភារៈ បរិក្ខារ ក៏ដូចជាកម្លាំងមនុស្សច្រើន។ អ្វីដែលកម្ពុជាអាចផ្ដល់ជាបទពិសោធន៍ គឺការជំរុញនិងបំផុសនូវវប្បធម៌ចែករំលែក ដែលនៅក្នុងនេះគឺមានការចែករំលែកពីស្ថាប័នរដ្ឋទៅប្រជាជន ការចែករំលែកពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទៅប្រជាជន ការចែករំលែកពីអ្នកមានធនធានទៅសង្គម និងអ្នកមានធនធាន និងការចែករំលែករវាងប្រជាជននៅក្នុងមូលដ្ឋាន។ វប្បធម៌នេះគឺមិនត្រឹមតែបន្ថយនូវសម្ពាធមកលើថវិកាជាតិប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏បង្កើតបានជាចលនារួបរួមស្មារតីជាប្រជាជាតិតែមួយ និងចលករក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ-១៩ ផងដែរ។ ទី៤. យើងត្រូវចៀសវាង ការរើសអើងពូជសាសន៍និងការប្រកាន់ជំហរស្ដីបន្ទោស ដែលជាល្បែងទម្លាក់កំហុសដ៏អាក្រក់មួយនាំដល់ការបែកបាក់សាមគ្គីភាព ខណៈដែលពិភពលោកទាំងមូល កំពុងខិតខំរួមគ្នាប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺរាតត្បាតនេះ។ ក្នុងស្មារតីមនុស្សធម៌និងសាមគ្គីភាពអន្តរជាតិ កម្ពុជាបានអនុញ្ញាតឱ្យនាវាទេសចរណ៍ Westerdam ដែលផ្ទុកអ្នកដំណើរចំនួនជាង ២,២០០ នាក់ ចូលចត នាព្រឹកថ្ងៃទី ១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។ កម្ពុជាមិនត្រឹមតែបាននិងកំពុងជួយព្យាបាលពលរដ្ឋខ្មែរប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏បានព្យាបាលទាំងជនបរទេស រួមមានឥណ្ឌូណេស៊ី ០២នាក់ ម៉ាឡេស៊ី១៣ នាក់ចិន០១នាក់ អង់គ្លេស ០៥នាក់ បារាំង ៤០នាក់ កាណាដា ០១នាក់ ប៊ែលហ្សិក ០១នាក់ និងអាមេរិកាំង ០២នាក់ ដោយមិនគិតថ្លៃនៅកម្ពុជា។ ទី៥. យើងត្រូវបន្តពង្រឹងស្មារតីជួយគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងអាស៊ានជាពិសេសចំពោះប្រជាជនអាស៊ាន ដែលជាប់គាំងដំណើរឬរងគ្រោះដោយជំងឺកូវីដ-១៩។ ក្នុងន័យនេះសម្ដេចតេជោក៏សូមថ្លែងអំណរគុណដល់បណ្ដាប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ដែលបានសហការជួយសម្របសម្រួលដល់ការធ្វើដំណើរប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលជាប់គាំងដំណើរតាមផ្លូវនិងនៅតាមព្រលានយន្តហោះមួយចំនួន កន្លងមក ហើយកម្ពុជា ក៏បានខិតខំជួយសម្របសម្រួលយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ដូចគ្នាដែរ។ កាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែមីនាឆ្នាំ ២០២០ កម្ពុជាបានសម្របសម្រួលឲ្យម៉ាឡេស៊ីបញ្ជូនយន្តហោះពិសេសមួយគ្រឿង មកទទួលពលរដ្ឋម៉ាឡេស៊ីដែលជាប់នៅកម្ពុជាចំនួន ១១១នាក់។ ទី៦.អាស៊ានត្រូវគិតគូរជាយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងការស្ដារនិងជំរុញការងើបឡើងវិញនូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបន្ទាប់ពីវិបត្តិកូវីដ-១៩ ត្រូវបញ្ចប់។កម្ពុជាយល់ថាអាស៊ានត្រូវពន្លឿនការអនុវត្តផែនការ និងយន្តការនានាដែលមានស្រាប់ឱ្យបានលឿន ក៏ដូចជាជំរុញការធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ លុបបំបាត់របាំងមិនមែនពន្ធនិងបង្កើនកិច្ចសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម។
សម្ដេចតេជោបានបន្ថែមទៀតថា យើងក៏ត្រូវជំរុញការអនុវត្តគំនិតផ្ដួចផ្ដើមនានា សម្រាប់សមាហរណកម្មអាស៊ានដោយផ្ដោតលើ (១)-ការលើកកម្ពស់សហគ្រាសមីក្រូតូចនិងមធ្យម(MSMEs) និងការបង្កើតធុរកិច្ចថ្មីផ្នែកនវានុវត្ដន៍បច្ចេកវិទ្យា (Start-Ups), (២)-ការលើកកម្ពស់កិច្ចសហការរវាងវិស័យឯកជននិងសាធារណៈក្នុងក្របខ័ណ្ឌសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល, និង(៣).ការអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្សនិងជំនាញវិជ្ជាជីវៈឌីជីថល៕
ដោយ ជឹម ណារី
