ឯកឧត្តម សមាជិកព្រឹទ្ធសភា សមាជិករាជរដ្ឋាភិបាល ភ្ញៀវកិត្តិយសជាតិនិងអន្តរជាតិ
ថ្នាក់ដឹកនាំមជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការនិងគណៈកម្មាធិការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជា
ក្រុមអត្តពលិកនិងបងប្អូនជនពិការ និងបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ជនរួមជាតិជាទីស្រលាញ់
ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំមានសេចក្តីសោមនស្សដែលបានចូលរួមអបអរសាទរ ជាមួយបងប្អូន ពិការភាពទាំងអស់ នៅក្នុងពិធី «សម្ពោធសមិទ្ធផលមជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន និង គណៈកម្មាធិការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជា » ប្រកបដោយបរិយាកាសរីករាយ នាពេលនេះ ។ នេះ ជាសមិទ្ធផលប្រវត្តិសាស្ត្រពុំធ្លាប់មាននៅលើទឹកដីកម្ពុជាកន្លងមក, ដែលកើតចេញពីការខិតខំប្រឹងប្រែងដោយផ្ទាល់របស់បងប្អូនមានពិការភាព ក្នុងរយៈពេល ២៧ ឆ្នាំ និង ការចូលរួមផ្តួចផ្តើមដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់ សម្តេចតេជោ និង សម្តេចកិត្តិព្រឹទ្ធបណ្ឌិត ។
ឆ្លៀតក្នុងឱកាសនេះ, ខ្ញុំសូមពាំនាំនូវក្តីនឹករឭក និង ការផ្តាំផ្ញើសួរសុខទុក្ខពីសំណាក់ សម្តេចទំាងពីរ ផ្ញើជូនចំពោះ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោក លោកស្រី បងប្អូនមានពិការភាពទាំងអស់នៅទីនេះនៅក្នុងស្មារតីនៃការស្រលាញ់យកចិត្តទុកដាក់ជូនដល់បងប្អូន ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបនៅទូទាំងប្រទេសផងដែរ។
តាមរយៈរបាយការណ៍របស់ ឯកឧត្តម យី វាសនា, ខ្ញុំសូមសម្តែងនូវការកោតសរសើរ និង វាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំ មន្ត្រីរាជការ បងប្អូនមានពិការភាព, អាណាព្យាបាល និង បុគ្គលិក ទាំងអស់នៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន និង គណៈកម្មាធិការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិក កម្ពុជា, ដែលបានខិតខំប្រឹងប្រែងអស់កម្លាំងកាយចិត្ត បញ្ញា ស្មារតី, តស៊ូ ព្យាយាម និង អត់ធ្មត់ ក្នុងការបំពេញតួនាទី ភារកិច្ច និង បេសកកម្មរបស់ខ្លួន ជូនជាតិមាតុភូមិ និង ប្រជាជន, ជាពិសេស ជនមានពិការភាពរបស់យើង ។ ទន្ទឹមនេះ, ខ្ញុំសូមកោតសរសើរ និង ថ្លែងអំណរគុណចំពោះការចូលរួមរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍, អង្គការជាតិ-អន្តរជាតិ, សាលាបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ និង ស្ថាប័ន ពាក់ព័ន្ធ និអាជ្ញាធរដែនដី, ដែលបានសហការ និង ផ្តល់ការឧបត្ថម្ភគាំទ្រ, ទាំងសម្ភារៈ ថវិកា និង បច្ចេកទេស, ដល់សកម្ម ភាពការងាររបស់មជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន និងគណៈកម្មាធិការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជា, ដែលការណ៍នេះ រួមចំណែកដល់ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិជនមានពិការភាព និងលើកកម្ពស់ជីវភាពបងប្អូនឱ្យកាន់តែ ប្រសើរ ។
ខ្ញុំមានក្តីរំភើបរីករាយ ដោយបានឃើញជនមានពិការភាពនៅកម្ពុជា ចូលរួមយ៉ាងសកម្ម និង ពេញលេញ នៅក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមកម្ពុជារបស់យើង, ដែលនេះឆ្លុះបញ្ចំាងពីសមត្ថភាព និង សក្តានុពលរបស់ជនមាន ពិការភាព ស្របតាមសុភាសិត «ពិការតែកាយ ចិត្តមិនពិការឡើយ»។ ខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្ត និង បញ្ជាក់ជូនបងប្អូនមានពិការភាពថា បងប្អូនមិននៅឯកោទេ ។ បងប្អូនឃើញនាពេលនេះ គឺ សម្តេចតេជោ, ខ្ញុំ, និង រាជរដ្ឋាភិបាល តែងតែចាត់ទុកបងប្អូនមានពិការភាពជាមូលធនមនុស្សដ៏មានសក្តានុពល និង បានកំណត់យ៉ាងច្បាស់នៅក្នុង យុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណ-ដំណាក់កាលទី ១ របស់រាជរដ្ឋា-ភិបាល នីតិកាលទី ៧ ដែលផ្តោតជាចម្បងលើការកសាងធនធានមនុស្ស និងពង្រឹងធនធានមនុស្សដែលរួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋយើងទាំងអស់រួមទាំងបងប្អូនមានពិការភាពផងដើម្បីក្លាយជាធនធានរបស់កម្ពុជា។ ការណ៍នេះ បានបញ្ជាក់ យ៉ាងច្បាស់នូវការយកចិត្តទុកដាក់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលរបស់យើង ដែលបានធ្វើកន្លងមកនិងបន្តតទៅទៀតនៅក្នុងអាណត្តិថ្មីនេះ ។
តាមរយៈកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់មជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន និង គណៈកម្មាធិការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជា, ស្ថាប័នទំាងពីរនេះ បានក្លាយជាសេនាធិការរបស់ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និង យុវនីតិសម្បទា និង ក្រសួងអប់រំ យុវជន និង កីឡា, ព្រមទាំងចូលរួមប្រកបដោយស្មារតីបុរេសកម្ម ក្នុងការសហការអនុវត្តការងារ ដែលឈានដល់ការសម្រេចបាន សមិទ្ធផលជាច្រើន,
[ចាប់ផ្តើមអធិប្បាយបន្ថែម១]
(១) អ្នកហ្វឹកហ្វឺនមិនធ្វើសម្រាប់តែយកពានប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែដើម្បីលើកមុខមាត់និងទង់ជាតិរបស់កម្ពុជា
សមិទ្ធផលទាំងអស់នេះ មិនមែនតែនៅក្នុងប្រទេសរបស់យើងនោះទេ ប៉ុន្តែក៏បាននាំសមិទ្ធផលទាំងអស់នេះពីឆាកអន្តរជាតិមកជូនប្រទេសរបស់យើង។ ខ្ញុំបានដើរទស្សនានៅក្នុងការពិពណ៌ ឃើញមេដាយនៅលើតុច្រើន ហើយមេដាយនេះមិនមែនយកមកដាក់នៅទីនេះទេ គឺយើងបានយកពីឆាកអន្តរជាតិ តាមរយៈការលើកទង់ជាតិយើងលើការប្រកួតប្រជែងកម្រិតអាស៊ាន អាស៊ី ទៅមុខទៀតយើងនឹងអាចឈានទៅដល់កម្រិតពិភពលោក។ ខ្ញុំជឿជាក់ថា ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កីឡាកររបស់យើង និងការគាំទ្របន្ថែមទៀតរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាការចូលរួមរបស់ប្រជាជនយើងទូទាំងប្រទេស នឹងបង្កើនលទ្ធភាពជូនដល់កីឡាករនៅក្នុងការដណ្តើមមេដាយកម្រិតពិភពលោក។ ជាក់ស្តែង មកដល់ពេលនេះ យើងបានជាង ២៦១ គ្រឿងទៅហើយ។ កាលពីជាង ១០ ឆ្នាំមុន យើងមិនអាចរំពឹងថាទៅរួចទេ … អ្វីក៏ដោយជាការបើកច្រកមួយ និងការខិតខំប្រឹងប្រែងបន្ថែមទៀត។ រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងបន្តយកចិត្តទុកដាក់ ព្រោះកិច្ចការនេះមិនមែនធ្វើតែសម្រាប់បងប្អូនតែប៉ុណ្ណោះទេ គឺធ្វើសម្រាប់ជាតិរបស់យើង។ បងប្អូនជាអ្នកហ្វឹកហ្វឺន ក៏មិនមែនធ្វើសម្រាប់តែខ្លួនឯងយកពានប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែគឺធ្វើដើម្បីលើកមុខមាត់និងទង់ជាតិរបស់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ត្រូវតែមានកម្លាំងសរុបរួមគ្នាធ្វើដើម្បីជាតិយើងទាំងមូល។
[បញ្ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ១]
នាពេលកន្លងទៅ រាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា ឆ្នាំ ២០១៩-២០២៣ សំដៅគិតគូរ និងបន្តជំរុញការលើកកម្ពស់យុវជនមានពិការភាព ឲ្យចូលរួមចំណែកកាន់តែច្រើននៅក្នុងកិច្ចការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមសេដ្ឋកិច្ច។
[ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ២]
(២) សូមបងប្អូនមានពិការភាព ប្រឹងប្រែងបន្តស្មារតី “ពិការកាយ តែមិនពិការចិត្ត”
មិនមែនតែវិស័យកីឡាប៉ុណ្ណោះទេ។ គ្រប់ស្ថានភាពទាំងអស់ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ជំរុញនិងផ្តល់អាទិភាព ដើម្បីចូលធាតុផ្សំសំខាន់។ កិច្ចការទាំងអស់នេះ ខ្ញុំបានឃើញនៅតាមសាលា … បានឃើញបងប្អូនមានពិការភាពរបស់យើងក្លាយទៅជាគ្រូ។ គាត់កើតមកងងឹតភ្នែកទេ ប៉ុន្តែក្លាយទៅជាគ្រូបង្រៀន។ កាលដែលខ្ញុំរៀននៅក្រៅប្រទេសមានម្តងនោះមិត្តភក្តិរបស់ខ្ញុំម្នាក់មកពីបង់ក្លាដែសងងឹតភ្នែកពីកំណើតតែក្លាយទៅជាគ្រូបង្រៀនកុំព្យូទ័រនៅសាកលវិទ្យាល័យ Georgetown នៅអាមេរិក។ កម្ពុជាយើងក៏មានដែរ ពេលណាដែលយើងផ្តល់លទ្ធភាព។ ខ្ញុំក៏បានផ្តល់អាហារូបករណ៍ច្រើនដល់បងប្អូនដែលមានពិការភាព។ បងប្អូនខិតខំប្រឹងប្រែងរហូតដល់ចប់។ អម្បាញ់មិញជួបខ្លះដែរនៅទីនេះ។ បងប្អូនផ្សេងទៀត ក្រៅពីការរៀនសូត្រ ក៏ធ្វើការងារក្នុងវិស័យកីឡានេះ។ យើងខិតខំប្រឹងប្រែងបន្តស្មារតីដែលថា “ពិការកាយ មិនពិការចិត្ត” … ទោះបីកាយសម្បទាមិនបានដូចគេ ប៉ុន្តែយើងមានចិត្តអាចសម្រេចជោគជ័យធំ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលនឹងបន្តផ្តល់ឱកាសគោលនយោបាយនេះបន្តទៀត …។
[បញ្ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ២]
រាជរដ្ឋាភិបាល បានដាក់ចេញយុទ្ធសាស្រ្តបញ្ចកោណ-ដំណាក់កាលទី១, ដែលមានមុំទី ៤ នៃបញ្ចកោណយុទ្ធ សាស្ត្រទី១ គឺ ការកសាង និង ការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមឱ្យមានលក្ខណៈប្រមូលផ្តុំ និង សង្គតិភាព, ទាំងក្នុងប្រព័ន្ធជំនួយសង្គម និង ប្រព័ន្ធសន្តិសុខសង្គម, ដោយឈរលើស្មារតី «មិនបោះបង់ពលរដ្ឋខ្មែរណាម្នាក់», ដើម្បីពង្រីកវិសាលភាពនៃប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម សំដៅធានាបរិយាប័ន្ន និង សមធម៌សង្គម តាមរយៈកិច្ចអន្តរា គមន៍របស់រដ្ឋសម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រ, ងាយរងគ្រោះ និង ងាយរងហានិភ័យ ។
បន្ថែមលើនេះ, រាជរដ្ឋាភិបាល នីតិកាលទី ៧ បានដាក់ចេញគោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខ័ណ្ឌកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ និង គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខ័ណ្ឌកិច្ចគាំពារសង្គមសម្រាប់ឆ្លើយតបនឹងគ្រោះអាសន្ន ដែលឯកសារទាំងពីរនេះនឹងក្លាយជាផែនទីបង្ហាញផ្លូវសម្រាប់ការតម្រង់ទិស និង ការផ្តល់ការណែនាំដល់គ្រប់តួអង្គប្រតិបត្តិករទាំងអស់ អំពីនីតិវិធីនៃការអនុវត្តកម្មវិធីជួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ ដែលកម្មវិធីកិច្ចគាំពារសង្គមឆ្លើយតបនឹង គ្រោះអាសន្ន ។ កម្មវិធីជាតិជួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ គឺជាបណ្តុំនៃកម្មវិធីជាតិជួយសង្គមដែលមានលក្ខណៈប្រក្រតី និង អចិន្ត្រៃយ៍ សម្រាប់ផ្តល់ជាប្រយោជន៍ដល់គ្រួសារក្រីក្រ និង សមាជិកគ្រួ សារដែលជាជនរងគ្រោះ, និង ជាការធ្វើសមាហរណកម្មកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមចំនួន ៤ បញ្ចូលគ្នា រួមមាន៖ (១) កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់សម្រាប់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ និង កុមារអាយុក្រោម ២ ឆ្នាំ, (២) កម្មវិធីអាហារូបករណ៍សម្រាប់សិស្សក្រីក្រនៅថ្នាក់បឋមសិក្សា និង មធ្យមសិក្សាចំណេះទូទៅ, (៣) កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនជនមានពិការភាព, និង (៤) កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនជនចាស់ជរា (អាយុ ៦០ ឆ្នាំឡើង)ដែលស្ថិតនៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រនិងងាយរងហានិភ័យ ។
ជាការពិត, ការងារក្នុងវិស័យពិការភាពពិតជាមានសារៈសំខាន់, ដែលចាំបាច់ត្រូវមានការចូលរួមពីក្រសួង-ស្ថាប័ន សង្គមស៊ីវិល និង សហគមន៍ ។ ខ្ញុំសូមយកឱកាសនេះ លើកទឹកចិត្តដល់គ្រប់ក្រសួង-ស្ថាប័ន និង អង្គភាពថ្នាក់ក្រោមជាតិទាំងអស់ សូមចូលរួមសហការ ស្របតាមអភិក្រម «ជវភាពនៃប្រព័ន្ធតួអង្គតែមួយ» ដើម្បីអនុវត្តផែនការសកម្មភាពដែលបានដាក់ចេញ សំដៅសម្រេចបានគោលដៅដែលបានកំណត់, ដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងក្នុងសន្និបាតបូកសរុប និង លើកទិសដៅរបស់ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និង យុវនីតិសម្បទា នាពេលថ្មីៗនេះ ។ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា រាជរដ្ឋាភិបាល «មិនទុកជនមានពិការភាពណាម្នាក់ឱ្យនៅឯកោដោយគ្មានការជួយជ្រោមជ្រែងនោះឡើយ» ។
ក្នុងន័យនេះ, ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់សហគមន៍ជាតិ និង អន្តរជាតិ សូមបន្តរួមគ្នាអនុវត្តគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពស្តីពីជនមានពិការភាព, អនុសញ្ញាស្តីពីសិទ្ធិជនមានពិការ-ភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និង យុទ្ធសាស្រ្តទីក្រុងអ៊ីនឈុន ដើម្បីផ្តល់សិទ្ធិពិតប្រាកដដល់ជនមានពិការភាព ក៏ដូចជាបង្កើតសហគមន៍មួយដែលមានបរិយាប័ន្ន និង ភាពសុខដុមសម្រាប់ជនមានពិការភាព ស្របតាមគោលការណ៍ «គ្មានជនណាម្នាក់ត្រូវបានបោះបង់ចោល» ។ ជាក់ស្តែង, ដោយបានគិតគូរល្អិតល្អន់នូវសុខុមាលភាពរបស់ជនមានពិការភាព, រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានកំណត់កូតារហូតដល់ចំនួន ២% សម្រាប់ជ្រើសរើសជនមានពិការភាពឱ្យបម្រើការងារនៅក្រសួង-ស្ថាប័នរដ្ឋ ស្របតាមច្បាប់ស្តីពីកិច្ចការពារ និង លើកកម្ពស់សិទ្ធិជនពិការ ។ បន្ថែមលើនេះ, វិស័យឯកជនត្រូវបានលើកទឹកចិត្តជាពិសេសឱ្យទទួលយកជនមានពិការភាពឱ្យចូលបម្រើការងារ ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពគ្រួសារ និង ផ្តល់ឱកាសដល់ជនមានពិការភាព ក្នុងការរួមចំណែកដល់កិច្ចការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម ឱ្យបានកាន់តែទូលំទូលាយថែមទៀត ។
ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិរស់រានមានជីវិតរបស់ជនមានពិការភាព គឺជាការចាំបាច់ ដើម្បីធ្វើឱ្យជនមានពិការភាពទាំងអស់ទទួលបានសិទ្ធិដូចប្រជាជនដែលគ្មានពិការភាពផងដែរ រួមមាន ៖ សិទ្ធិទទួលបានការអប់រំ, ការថែទាំសុខភាព, សេវាយុត្តិធម៌ និង ការចូលរួម នៅក្នុងសកម្មភាពសង្គម សាសនា, កីឡា សិល្បៈ, នយោបាយ ដោយពេញលេញ និង ស្មើភាព ដោយគ្មានការរើសអើង។ ការកែលម្អ និង អភិវឌ្ឍនូវបរិស្ថានរូបវន្ត មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនសាធារណៈ ចំណេះដឹង ព័ត៌មាន និង ទំនាក់-ទំនងក្នុងយុគសម័យឌីជីថល ជាកត្តាចាំបាច់ ក្នុងការជំរុញការចូលរួមប្រកបដោយចីរភាពរបស់ជនមានពិការភាពផងដែរ ។ ការរើសអើង និង ការមើលរំលងនូវសមត្ថភាពរបស់ជនមានពិការភាព គឺជាកំហុសឆ្គង ទាំងផ្នែកសីលធម៌ ស្មារតី និង គោលការណ៍សកលស្តីពីជនមានពិការភាព ព្រមទាំងនាំឱ្យបាត់បង់សាមគ្គីភាព ភាពសុខដុម និង ភាពជឿជាក់គ្នាក្នុងសហគមន៍ ។ ក្នុងនេះ យើងមានន័យថា ការពង្រឹងវិស័យពិការភាពនាពេលនេះ គឺជាការរួមគ្នាបង្កើនក្តីសង្ឃឹមបន្ថែមជូនបងប្អូនទាំងអស់ នូវភាពអង់អាច និង លើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាព សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ជនមានពិការភាព ព្រមទាំងផ្លាស់ប្តូរ ឱ្យមានការគិតជាវិជ្ជមានប្រកបដោយគុណធម៌សម្រាប់ជនមានពិការភាព ។
ដើម្បីរួមចំណែកដល់ការលើកកម្ពស់ជនមានពិការភាព ប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន នៅក្នុងសហគមន៍ និង ក្នុងដំណើរការអភិវឌ្ឍសង្គម-សេដ្ឋកិច្ចឱ្យបានច្រើនជាអតិបរមា, ខ្ញុំសូមផ្តល់អនុសាសន៍មួយចំនួន ដូចខាងក្រោម ៖
ទី១. ខ្ញុំសូមណែនាំដល់ ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និង យុវនីតិសម្បទា និង ក្រសួង-ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ចូលរួមរៀបចំបទដ្ឋានគតិយុត្តគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីធានាថាមជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន ជាសម្បត្តិសម្រាប់ជនមានពិការភាពរបស់យើងប្រើប្រាស់ជាបន្ត និង តរៀងទៅ ទាំងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន និង អនាគត ។
[ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ៣]
(៣) ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពច្បាប់កីឡា កាលពី ២៧ឆ្នាំមុន ពិសេសក្នុងក្របខណ្ឌ ប៉ារ៉ាឡាំពិក
ក្នុងន័យនេះ សំណើររបស់ឯកឧត្តម យី វាសនា សុំឱ្យក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា, ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធធ្វើទំនើបកម្ម។ គោលការណ៍ជាបទដ្ឋានពីឆ្នាំ១៩៩៧ គិតមកដល់នេះ ២៧ឆ្នាំ។ បើសិនជាក្មេងកើតឥឡូវប្រហែលជាមានកូន ៣ទៅ ៤នាក់ហើយ។ យើងធ្វើទំនើបកម្ម ហើយគិតគូរសុំឱ្យក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា និងទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ជំរុញធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពកិច្ចការនេះ។ ឥឡូវយើងកំពុងព្រៀងច្បាប់កីឡា និងពិគ្រោះគ្នាបញ្ចូលកិច្ចការមួយចំនួនទៅក្នុងច្បាប់នេះតែម្ដងដើម្បីឱ្យទាន់សម័យ។ ព្រោះ ការងាររបស់យើងកាលពី ២៧ឆ្នាំមុន ជាពិសេសនៅក្នុងក្របខណ្ឌ ប៉ារ៉ាឡាំពិកនេះមិនទាន់ដើរទេ។ ឥឡូវ យើងដើរយ៉ាងសកម្ម។ ត្រូវដើរឱ្យខ្លាំងទៅមុខទៀត។ អញ្ចឹងត្រូវធ្វើកែសម្រួលក៏ដូចជាបំពេញបន្ថែមនូវបទដ្ឋានគិតិយុត្តិចាំបាច់និងឯកភាពចំពោះសំណើនេះ។
[បញ្ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ៣]
ទី២. គ្រប់កិច្ចអភិវឌ្ឍទាំងអស់ រួមមានសកម្មភាពសង្គម សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និង វប្បធម៌ ត្រូវលើកទឹកចិត្ត និង លើកកម្ពស់ឱ្យមានការចូលរួមជាអតិបរមារបស់ជនមានពិការភាពនៅកម្រិតសហគមន៍ឱ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីសម្រេចបាននូវការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន ទាំងទិដ្ឋភាព និង តួអង្គនៃការអភិវឌ្ឍ ។
ទី៣. ខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្តឱ្យបន្តបង្កើនកិច្ចសហការ ក្នុងការរៀបចំការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញពិសេស និង ប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសសមស្របសម្រាប់ការសិក្សារបស់ជនមានពិការភាព ដើម្បីលើកកម្ពស់សមត្ថភាព និង លទ្ធភាពទទួលបានការងារធ្វើជាមួយប្រាក់បៀវត្សខ្ពស់ សំដៅលើកកម្ពស់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ជនមានពិការភាព និង គ្រួសារឱ្យបានកាន់តែប្រសើរ ក៏ដូចជាធ្វើឱ្យជនមានពិការភាពអាចចូលរួមកាន់តែច្រើន ពេញលេញ ស្មើសិទ្ធិ នៅក្នុងទីផ្សារការងារនៅក្នុងវិស័យឯកជន និង សាធារណៈ ។
[ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ៤]
(៤) ឯកភាពសំណើរបង្កើត «មូលនិធិកីឡាជនពិការតេជោសែន»
អំពីសំណើរបស់ឯកឧត្តម យី វាសនា ចំណុចមួយដើម្បីប្រសិទ្ធភាពនៅក្នុងការអនុវត្តការងារ មជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន និងគណៈកម្មាធិការប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជា ចាំបាច់ត្រូវមានថវិកាដើម្បីជួយជំរុញការអភិវឌ្ឍវិស័យកីឡា ជនមានពិការភាព ជាពិសេសត្រៀមខ្លួនធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះកីឡា យុវជនអាស៊ីប៉ារ៉ាហ្គេមលើកទី៦ ឆ្នាំ២០២៩។ ពាក់ព័ន្ធកិច្ចការនេះ ខ្ញុំសូមឱ្យក្រសួងអប់រំយុវជននិងកីឡា ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពិភាក្សាជាមួយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុពិនិត្យមើលការជួយ(ដោះស្រាយ)នៅក្នុងចំណុចនេះ។ ជាមួយគ្នានេះ, ខ្ញុំសូមឯកភាពចំពោះសំណើរនិងសូមរៀបចំបង្កើតជា «មូលនិធិកីឡាជនពិការតេជោសែន»។ កិច្ចការនេះ ខ្ញុំបានបានឯកភាព និងសុំបង្កើតតែម្ដង ដើម្បីកៀរគរប្រភពថវិកា។ យើងមានមូលនិធិជនពិការ ហ៊ុន សែន ដែលបង្កើតឆ្នាំ ១៩៩៧ … ខ្ញុំបានឆ្លងសម្ដេចតេជោ។ កាលនោះមិនទាន់មានឈ្មោះសម្ដេចតេជោទេ។ យើងហៅមូលនិធិជនពិការ។ ឥឡូវសុំផ្ទេរមូលនិធិចូលទៅក្នុងកញ្ចប់នេះតែម្ដង។
(៥) ២០០ លានរៀល/ឆ្នាំ រយៈពេល ៤ឆ្នាំ សំរាប់ដំណើរការមជ្ឈមណ្ឌលជាតិជនពិការតេជោសែន និងគណៈកម្មាធិការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជា
សម្រាប់មូលនិធិនេះ សូមរៀបចំលក្ខន្តិកៈឱ្យបានត្រឹមត្រូវដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពក្នុងការគ្រប់គ្រង ក៏ដូចជាការបង្កើតការទុកចិត្ត និងការចូលរួមគាំទ្រដល់មូលនិធិ។ សូមរៀបចំនូវលក្ខន្តិកៈដើម្បីបង្កើត។ នៅក្រោយពេលបង្កើតនេះ ខ្ញុំសូមបោះមេចូលរួម ២០០លាន(រៀល)ក្នុងមូលនិធិនេះ និងបន្តនៅក្នុងមួយឆ្នាំ ២០០លាន រយៈពេល ៣ឆ្នាំបន្តទៀត សរុប៤ឆ្នាំដំបូងក្នុងមួយឆ្នាំៗ ២០០លាន។ ក្រោយពីនោះ យើងពិនិត្យនិងជួយបន្តបន្ថែមទៀតតាមជាក់ស្ដែង។ សូមអំពាវនាវឱ្យឯកឧត្តម អ្នកឧកញ៉ា លោក លោកស្រី ដៃគូ សប្បុរសជនទាំងអស់ … បន្តជួយដំណើរការរបស់មជ្ឈមណ្ឌល ក្នុងការផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ និងគណៈកម្មាធិការប៉ារ៉ាហ្គេមរបស់យើង។ តិច/ច្រើនយើងជួយគ្នា។ ឯកឧត្តម (យី វាសនា, ខ្ញុំ)សន្យាមួយឆ្នាំ ២០០លាន(រៀល) ចូលរួមនៅក្នុងគំរោងនេះ …។
(៦) ទទួលងារជាប្រធានកិត្តិយស និងេកភាពរក្សាទីតាំងមណ្ឌលបច្ចុប្បន្នមិនដោះដូរ
ចំពោះការផ្ដល់កិត្តិយសឱ្យខ្ញុំធ្វើជាប្រធានកិត្តិយសនៃមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន និងគណៈកម្មាធិការប៉ារ៉ាឡាំពិក ខ្ញុំសូមអរគុណនិងទទួលជាប្រធានកិត្តិយសនេះដោយរីករាយ។ សំណើមួយទៀត គឺសុំរក្សាសមិទ្ធផលទីនេះជាទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ សម្រាប់ជនពិការទៅអនាគត។ ពាក្យសាមញ្ញថាសូមកុំឱ្យរើកញ្ជើទៀត។ ឃើញអម្បាញ់មិញឯកឧត្តម យី វាសនា បង្ហាញកន្លែងចូលដំបូងឆ្នាំ ២០១៤ គឺវាលស្រែសុទ្ធ។ ឥឡូវយើងសង់បានសមិទ្ធផលច្រើន។ សំខាន់សិលាចារិករាប់តោនដឹកមកនេះ មិនងាយរើទៅណាទេ។ ឯកភាពគឺត្រូវរក្សានៅទីនេះ កុំឱ្យមានការដោះដូរទៅណា។ រដ្ឋាភិបាលមិនមានគោលការណ៍ដោះដូរទៅណាទេ។ ខ្ញុំនិយាយបានក្នុងនាមខ្ញុំនៅជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទេ។ បើអ្នកណាផ្សេងមក សិទ្ធសម្រេចនៅលើគេ។ តែដរាបណាខ្ញុំនៅដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល អត់មានស៊ីញ៉េផ្លាស់ប្ដូរទេ។ ឥឡូវបានផ្ទេរសិទ្ធមកមជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែននិងគណៈកម្មាធិការជាតិ។ កាលមុននៅក្រសួងកិច្ចការនារី ឥឡូវបានផ្ទេរមកហើយ។ សូមថែទាំ … កន្លែងនេះ ពី ១០ឆ្នាំមុនជាវាលស្រែ។ ឥឡូវអត់មានវាលស្រែទេ ដុះផ្ទះកាន់តែខ្ពស់។ កន្លែងនេះជាទីតាំងអំណាយផលមួយសម្រាប់ធ្វើការងារ។
(៧) អាចច្នៃបរិវេណនៅសល់នៃកីឡដ្ឋានមរតក៌តេជោសំរាប់ការហ្វឹកហ្វឺនកីឡា
អាចពិនិត្យមើលទីលានដែលយើងហ្វឹកហ្វឺន ព្រោះឥឡូវបើនឹងរកទីលានណាផ្សេងក្នុងភ្នំពេញក៏វាពិបាករកដីទំនេរធ្វើ ដូចកាលពី ១០ឆ្នាំមុន ដែលអាចមានដីវាលស្រែ។ អញ្ចឹង អាចច្នៃ(ទីតាំងហាត់)ដូចជាកីឡាបាញ់ព្រួញនៅក្នុងទីតាំងស្ដាត ថារៀបចំនៅចំកន្លែងណា(មួយ) ព្រោះនៅសល់ដីច្រើនសំរាប់រៀបចំទីលានហ្វឹកហ្វឺន(កីឡា)អីផ្សេងៗទៀតនៅ(កីឡដ្ឋាន)មរត៌កតេជោ។ កីឡដ្ឋាននេះជាសម្បត្ដិរបស់ថ្នាក់ជាតិ។ សូមឲ្យក្រសួងអប់រំយុវជននិងកីឡា គណៈកម្មាការជាតិអូឡាំពិកពិនិត្យមើល។ មិនមែនតែសំរាប់កីឡាពិការទេ។ កីឡាខ្លះដូចគ្នា ទាំងបងប្អូនប៉ារ៉ាហ្គេម បាញ់ធ្នូក៏មានកីឡា យើងធម្មតា(ក៏ប្រើបាន)សំរាប់ហ្វឹកហ្វឺនរួម។ មិនចាំបាច់ញែកទេ។ បាញ់ធ្នូ ក៏បាញ់តែមួយដូចគ្នា យើងគ្រាន់តែប្ដូរវេនប្ដូរពេលគ្នាហាត់។ អញ្ចឹងទីតាំងកន្លែងនោះគឺយើងអំណោយផលច្រើន។ ពាក់ព័ន្ធនឹងការស្នើសុំបន្ដគោលការណ៍ចំនាយ តាមរយៈទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីដូចមុនៗនិងប្រាក់ឧបត្ថម្ភជំរើសជាតិ រួមទាំងប្រាក់រង្វាន់ជ័យលាភីតាមក្រសួងអប់រំយុវជននិងកីឡា ជាពិសេសពេលប្រកួតផ្សេងៗ ដែលយើងមិនមានអណាប័កដើមខ្សែ គឺយើងមានកញ្ចប់ពិសេសនោះ សូមបន្ដការងារនេះបន្ដទៅទៀត …។
(៨) ពិនិត្យពិភាក្សាសំណើបន្ថែមប្រភេទនិងចំនួនអត្តពលិក
សូមពិចារណាពីការបន្ថែមប្រភេទកីឡានិងចំនួនអត្ដពលិក … ខ្ញុំបានប្រគល់គោលការណ៍ដល់ឯកឧត្តម ហង់ជួន ណារុន ដើម្បីទៅពិនិត្យ ហើយអាចមានលទ្ធភាពច្រើនក្នុងការពង្រីកតាមលទ្ធភាព។ វាត្រូវតែរីកអញ្ចឹងហើយទៅថ្ងៃអនាគត។ សូម្បីកីឡាអូឡាំពិកក៏មានច្រើន សូម្បីវីដេអូហ្គេមហ្នឹងក៏ចូលជាកីឡាដែរ។ ទៅថ្ងៃក្រោយ យើងគិតថាជាការវិវឌ្ឍទៅមុខ AI/តិចណូឡូជី ត្រូវតែបង្កើត។ យើងពិនិត្យមើលទាំងកីឡាប៉ារ៉ាហ្គេម ទាំងប្រភេទកីឡាផ្សេងៗទៀត តាមលទ្ធភាពរៀបចំរបស់យើង។ ខ្ញុំបានប្រគល់ការងារនេះឲ្យឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ(អូនព័ន្ធមុនីរតន៍) និងឯកឧត្តម ហង់ជួន ណារុន ពិភាក្សាគ្នា។ ចំពោះគោលរបបឧបត្ថម្ភបន្ថែមកីឡាមុនចេញ ខ្ញុំបានប្រគល់ជូនឯកឧត្តម ហង់ជួន ណារុន ពិភាក្សាជាមួយឯកឧត្តមអគ្គបណ្ឌិតសភាចារ្យ ដើម្បីពិនិត្យ ពិសេសនៅពេលដែលយើងចេញប្រកួតអាស៊ាន តើយើងអាចជួយបំប៉នកំរិតណាបន្ថែមទៀត។ មានការងារជាច្រើនទៀតដែលមជ្ឈមណ្ឌលជាតិជនពិការតេជោសែន និងគណៈកម្មាការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជាបានធ្វើ នៅក្នុងបុព្វហេតុជាតិមាតុភូមិ ដែលជាថ្មីម្ដងទៀត ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថារាជរដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងខិតខំបន្ដនៅគោលការណ៍ និងគោលនយោបាយគាំទ្របងប្អូនតទៅទៀត។
(៩) មិនអោយបងប្អូនមានពិការភាពណាម្នាក់ មិនបានទទួលការយកចិត្តទុកដាក់ពីរាជរដ្ឋាភិបាលឡើយ
ទីតាំងនេះជាទីតាំងប្រវត្ដិសាស្ដ្រ។ ឯកភាពមិនរើកញ្ជើទៅណាទេ នៅបន្ដ។ អម្បាញ់មិញឃើញរៀបចំកន្លែងប្រកួតអុក។ ឃើញមានកៅអីស្ដេចទៀតនៅហ្នឹង។ អញ្ចឹងនៅបន្ដប្រកួតនៅកន្លែងហ្នឹង។ ហ្វឹកហ្វឺនរៀបចំបន្ដទៀតជាជំហានៗ ដែលយើងអាចធ្វើទៅបាន។ អត្ថប្រយោជន៍សំរាប់បងប្អូនកីឡាករប៉ារ៉ាហ្គេម ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋដែលមានពិការភាព ជាគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលបានដាក់ចេញនៅទូទាំងប្រទេសធ្វើយ៉ាងណាផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ និងតាមលទ្ធភាពដែលយើងធ្វើទៅបាន។ ទោះជាយ៉ាងណា យើងមិនអោយបងប្អូនណាម្នាក់ដែលមានពិការភាព ដោយមិនបានយកចិត្តទុកដាក់នោះទេ។ ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើងនៅទូទាំងប្រទេស ដែលខ្ញុំថ្ងៃមុនខ្ញុំទៅសម្ពោធ យើងមិនទុកទីតាំងកន្លែងណាមួយ ឬប្រជាជនណាម្នាក់ដែលមិនទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។ នេះជាគោលដៅ(ការងារ)ដែលយើងខំពង្រីកថែមទៀតតាមលទ្ធភាព និងគោលនយោបាយ …។
(១០) ប្រជាពលរដ្ឋមានពិការភាព ក៏ជាធនធានមនុស្សសំខាន់សំរាប់រាជរដ្ឋាភិបាល/ជាតិ
ប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ បានទៅចូលរួមសន្និបាតគ្រប់វិស័យ មានក្រសួងសុខាភិបាល ម្សិលមិញក្រសួងអភិវឌ្ឍនជនបទ គឺសុទ្ធតែផ្ដោតទៅលើការជំរុញការអភិវឌ្ឍនិងការតភ្ជាប់គ្រប់កន្លែងនៅក្នុងប្រទេសរបស់យើង មិនឲ្យកន្លែងណាមួយដែលយើងមិនបានថ្ពក់ទៅរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍ ហើយមិនអោយប្រជាជនណាម្នាក់នៅក្នុងតំបន់ណាក៏ដោយ ដែលមិនអាចត្រូវបានទុកចោលនោះទេ។ តិចច្រើនជួយគ្នា។ អញ្ចឹងប្រជាពលរដ្ឋដែលមានពិការភាពក៏ជាធនធានមនុស្សដែលសំខាន់សំរាប់រាជរដ្ឋាភិបាលសំរាប់ជាតិរបស់យើង ដែលយើងនឹងបន្ដចេញគោលនយោបាយជាថ្មី ដើម្បីបន្ដជួយបន្ថែមៗទៀត។ សូមអរគុណណាស់ចំពោះការរៀបចំនៅថ្ងៃនេះ។
[បញ្ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ៤]
មុននឹងបញ្ចប់ ជាថ្មីម្តងទៀត, ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះមជ្ឈមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន, គណៈកម្មាធិការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជា, ក្រសួង-ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ, អង្គការសង្គម ស៊ីវិលជាតិ-អន្តរជាតិ, និង អ្នកពាក់ព័ន្ធ ចំពោះការចូលរួមជួយជ្រោមជ្រែងដល់បងប្អូនជនមានពិការភាពរបស់យើង នាពេលកន្លងទៅ រហូតទទួលបានសមិទ្ធផលធំៗជាច្រើន ។
ជាទីបញ្ចប់, ជាមួយនឹងការអបអរសាទរនូវសមិទ្ធផលថ្មីនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិជនពិការតេជោសែន និង គណៈកម្មាធិការជាតិប៉ារ៉ាឡាំពិកកម្ពុជា, ខ្ញុំសូមជូនពរ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ, លោក លោកស្រី និង បងប្អូនមានពិការភាពទាំងអស់ សូមមានសុខភាពល្អបរិបូណ៌ និង ទទួលបានជោគជ័យក្នុងគ្រប់ភារកិច្ចរៀងៗខ្លួន, និង សូមប្រកបដោយពុទ្ធពរ និង ពរទាំង ៥ ប្រការ គឺ អាយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ និង បដិភាណ កុំបីឃ្លៀងឃ្លាត។
[ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ៥]
សម្រាប់អត្តពលិកជនពិការ គ្រូបង្វឹក អ្នកថែទាំជនពិការ និស្សិត កម្មករ/ការនីពិការ សរុប៤៨០នាក់ ក្នុងម្នាក់ៗថវិកា ២០ម៉ឺនរៀល, ជូនមណ្ឌលជាតិនៃជនពិការតេជោសែន ថវិកា ១០លានរៀល, ជូនសាលាខណ្ឌសែនសុខ ថវិកា ២លានរៀល, ជូនក្រុមគ្រូពេទ្យប្រចាំពិធីថវិកា៣លានរៀលផងដែរ។ សូមអរគុណ៕
[បញ្ចប់សេចក្តីអធិប្បាយ៥]
