ឯកឧត្តម លោកជំទាវ សមាជិក សមាជិការាជរដ្ឋាភិបាល
ឯកអគ្គរាជទូត/រដ្ឋទូត តំណាងស្ថានអង្គទូតនានាប្រចាំកម្ពុជា
គណៈអធិបតី ភ្ញៀវកិត្តិយស តំណាងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍
បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋតំណាងអ្នកទទួលកម្មវិធីជំនួយសង្គម ក៏ដូចជាអ្នកមានបណ្ណសមធម៌ដែលចូលរួមព្រឹកនេះ ព្រមទាំងជនរួមជាតិទាំងអស់ ជាទីមេត្រី!
ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំពិតជាមានសេចក្តីសោមនស្ស ដោយបានចូលរួមក្នុងពិធីប្រកាសដាក់ឱ្យអនុវត្តជាផ្លូវការ «គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខណ្ឌកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ» និង«គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខណ្ឌកិច្ចគំាពារសង្គមឆ្លើយតបនឹងគ្រោះអាសន្ន» ដែលជាឯកសារដ៏សំខាន់ចំនួន២ ក្រោមកម្មវិធីគោលនយោបាយអាទិភាពទី៣ គឺ ការធ្វើស្ថាបនូបនីយកម្មកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមសម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រ ក្រុមជនងាយរងគ្រោះនៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រ និងគ្រួសារងាយរងហានិភ័យ នៅក្នុងគ្រាមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងគ្រាមានអាសន្ន របស់រាជរដ្ឋាភិបាលនីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា។
[ចាប់ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ១]
(១) កូវីដ-១៩ ធ្វើឲ្យអត្រានៃភាពក្រីក្រដែលនៅក្រោម ១០% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ហក់ឡើងដល់ ១៧% វិញ
កម្មវិធីគោលនយោបាយអាទិភាពនេះ ត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមឡើងនៅអាណត្តិទី៦ ដោយសម្ដេចតេជោ អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី និងជាប្រធានឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាផ្ទាល់ព្រះមហាក្សត្រ។ តាំងពីយើងបានបញ្ចប់សង្រ្គាមមក ជាមោទនភាពដែលប្រទេសយើងបានទទួលនូវការអភិវឌ្ឍលើគ្រប់វិស័យ។ ក្នុងនោះ ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋយើងបានរីកចម្រើន ដែលជាក់ស្ដែង អត្រានៃភាពក្រីក្រត្រូវបានកាត់បន្ថយជាបន្តបន្ទាប់។ ក្នុងរយៈពេលជាង១៥ ឆ្នាំនេះ អត្រានៃភាពក្រីក្រកាលពីឆ្នាំ២០០៧ ដែលមានជាង ៤៧ភាគរយ ដល់ឆ្នាំ២០១៧ ត្រូវបានកាត់បន្ថយនៅក្រោម ១០ភាគរយ។ ប៉ុន្តែបាតុភាពនៃកូវីដ-១៩ បាន(ធ្វើឲ្យអត្រាភាពក្រីក្រ)កើនឡើងដល់ជាង ១៧ភាគរយ។ ទិន្នន័យនេះបានបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើងជាច្រើនមានការរីកចម្រើន ប្រែក្លាយពីជីវភាពក្រីក្រទៅជីវភាពមធ្យម ហើយប្រជាពលរដ្ឋខ្លះក៏មានលទ្ធភាពឈានទៅដល់ជីវភាពកម្រិតខ្ពស់ក៏ដោយ យើងក៏ត្រូវទទួលស្គាល់ថា ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនៅតែមាន ជាពិសេសចំពោះ(ការប្រឈមនឹងកើតមាន)បាតុភាពស្ថានភាពបរិស្ថាន សេដ្ឋកិច្ចសកល (ដែល)មិនអាច(ឲ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន)នៅស្ថិតស្ថេរនោះទេ។
(២) បួនឆ្នាំកន្លងទៅ វិបត្តិកូវីដ-១៩ និងអតិផរណាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា
វីដេអូអម្បាញ់មិញបានបញ្ជាក់ហើយ។ ក្នុងរយៈពេលត្រឹម៤ ឆ្នាំនេះ ពិភពលោកបានជួបប្រទះនូវបញ្ហាផ្ទួនៗ។ ទី១ គឺវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវភាពសង្គម សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងអាយុជីវិតប្រជាពលរដ្ឋ។ ក្រោយមក យើងក៏មានបញ្ហាដែលបង្កឡើងដោយសារសង្រ្គាមនៅអឺរ៉ុប និងឥឡូវរាលទៅដល់មជ្ឈិមបូព៌ា និងនៅកន្លែងផ្សេងទៀត។ សូម្បីតែនៅក្នុងអាស៊ានរបស់យើងក៏មាន(ការតានតឹង)នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ ក្រៅពីនោះ វិបត្តិដែលកើតពីការប្រឈមនៃអតិផរណាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ក៏ប៉ះពាល់ដល់កម្ពុជា។ នេះក៏ដោយសារតែសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងបច្ចុប្បន្ន មិនមែនសេដ្ឋកិច្ចដែលនៅដាច់តែឯងឯកោ ឬដាច់ដោយដុំនោះទេ។ យើងភ្ជាប់សមាហរណកម្មជាមួយនឹងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ អញ្ចឹងអ្វីដែលប៉ះពាល់(ដល់ពិភពលោក) គឺអាចប៉ះពាល់ផ្ទាល់ដល់យើងតែម្ដង។ ក្នុងន័យនេះ (…) ជាគោលការណ៍ រាជរដ្ឋាភិបាល(បន្តជ្រោង)ស្មារតី “មិនទុកអ្នកណាម្នាក់ចោលដោយមិនបានយកចិត្តទុកដាក់នោះទេ”។ រាជរដ្ឋាភិបាលមិនមែនធ្វើសកម្មភាពតែពេលងាយស្រួល ហើយពេលលំបាកទុកប្រជាជនចោលនោះទេ។ ជារាជរដ្ឋាភិបាលបុរេសកម្ម ដែលក្នុង៤០ ឆ្នាំនេះ មានប្រវត្តិនៃការតស៊ូរំដោះប្រទេស រហូតទៅដល់ការបង្រួបបង្រួមជាតិ និងការជួយទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ (…)។
(៣) កម្មវិធីនានាក្នុងគោលនយោបាយគាំពារសង្គម បានឆ្លើយតបនឹងសម្ពាធកូវីដ-១៩ គ្រោះទឹកជំនន់ អតិផរណាពិភពលោក
កន្លងទៅ រាជរដ្ឋាភិបាលក៏បានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយគាំពារសង្គមជាបន្តបន្ទាប់។ ដូចនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ឯកឧត្តម ជា សុមេធី រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសង្គមកិច្ច និងអតីតយុទ្ធជន (បានបញ្ជាក់) កម្មវិធីដែលយើងរៀបចំបានជួយប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនមុខព្រួញ ជាពិសេសឆ្លើយតបទៅនឹងសម្ពាធ និងបាតុភាពដែលកើតឡើង ដូចជាជំងឺកូវីដ-១៩ បញ្ហាគ្រោះទឹកជំនន់ បញ្ហាសម្ពាធអតិផរណា ដែលបង្កើតពីអតិផរណាពិភពលោក បញ្ហាផ្សេងៗដែលកើតឡើង។ រាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧ ប្ដេជ្ញាចិត្តបន្តគោលការណ៍ធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម កាន់តែត្រូវបានពង្រឹងនិងកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព ធានាសង្គតិភាព និងដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋទាន់ពេលវេលា ពិសេសប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវការជំនួយសង្គម (…) ថ្ងៃនេះ យើងប្រកាសពីអាទិភាពទី៣ (…) នៅក្នុងគោលនយោបាយអាទិភាព៦ និងវិធានគន្លឹះ៥ (…) ដើម្បីជំរុញ(ការផ្តល់)ផលប្រយោជន៍ជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ការធានាកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ការបង្កើតការងារ ជាពិសេសធានានូវសមធម៌ បានន័យថាផលប្រយោជន៍ដែលបានមកពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ផលប្រយោជន៍នៃការពង្រឹងមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល គឺត្រូវចែកទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសត្រូវអន្តរាគមន៍ផ្ទាល់ចំពោះអ្នកដែលចាំបាច់ អ្នកដែលត្រូវការក្នុងគ្រប់រូបភាព។ យើងបានដាក់ចេញគោលនយោបាយជាច្រើនជួយដល់វិស័យឯកជន ជួយទៅដល់មន្ត្រីរាជការ ជួយទៅដល់កម្មករ/ការិនី និយោជិត កសិករ។
(៤) រៀបចំស្ថាបនូបនីយកម្មប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម ត្រៀមលក្ខណៈទុកមុនរយៈពេលវែង មានភាពធន់ និងបរិយាបន្ន ព្រមទាំងគ្របដណ្តប់បានទូលាយ
ថ្ងៃនេះ យើងដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីជាក់លាក់ដើម្បីអនុវត្តគោលនយោបាយក្នុងការធ្វើស្ថាបនូបនីយកម្មប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម។ មូលហេតុអីបានជាយើងត្រូវរៀបចំជាប្រព័ន្ធបែបនេះ? (…) កន្លងទៅ យើងបានធ្វើការអន្តរាគមន៍ជាច្រើន ដែលក្នុងកន្លែងខ្លះ(មានរូបភាព)ដាច់ដោយដុំ ដោយសារ(ជាការ)ឆ្លើយតបទៅនឹងស្ថានភាពប្រែប្រួល ទាមទារនូវការដោះស្រាយជាបន្ទាន់។ ពេលខ្លះយើងមិនមានផែនការ។ អត់មានអ្នកណាធ្វើផែនការថាកូវីដ-១៩ មក(កើតឡើងនៅ)ឆ្នាំ២០១៩ ទេ ហើយក៏អត់មានអ្នកណាធ្វើផែនការដឹងមុនថា នឹងមានសង្គ្រាមនៅអឺរ៉ុប និងនៅមជ្ឈិមបូព៌ាដែរ។ នៅពេលដែលស្ថានភាពទាំងអស់នោះកើតឡើង យើងគ្មានជម្រើសទេ។ អញ្ចឹងយើងបានធ្វើការដាក់ចេញគោលនយោបាយគាំពារជាច្រើន(ទៅតាមការតម្រូវនៃស្ថានការណ៍)។ ការរៀបចំជាប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមនេះជាការចាំបាច់ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាព ធានាត្រៀមលក្ខណៈរយៈពេលវែង ដើម្បីឱ្យការដឹកនាំដោះស្រាយបញ្ហាជាយថាហេតុផ្សេងៗ (មានភាព)ជាប្រព័ន្ធមួយ ដែលយើងត្រៀមទុកមុន ធានាភាពធន់ បរិយាបន្ន និងមានការគ្របដណ្ដប់បានច្រើន។
(៥) ទោះបីទៅខាងមុខ ដកថយជាជំហានៗនិងបញ្ចប់កម្មវិធីជំនួយគ្រាកូវីដ-១៩ ក្តី ត្រូវរៀបចំយន្តការត្រៀមជួយប្រជាពលរដ្ឋដែលនៅត្រូវការជំនួយជាបន្តទៀត
ក្នុងន័យនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំយន្តការជាច្រើនហើយ ដូចជាក្រុមប្រឹក្សាជាតិគាំពារសង្គម និងនិយ័តកម្មសន្ដិសុខសង្គម ប.ស.ស។ យើងក៏បានដាក់ចេញក្របខណ្ឌគោលនយោបាយជាតិគាំពារសង្គមឆ្នាំ ២០១៦-២០២៥ ដែលចង្អុលបង្ហាញនៅក្នុងការរៀបចំប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមមួយដែលមានលក្ខណៈប្រមូលផ្ដុំនិងប្រសិទ្ធភាព។ រាជរដ្ឋាភិបាល(ក៏កំពុង)ធ្វើសេចក្ដីព្រៀងក្របខណ្ឌគោលនយោបាយជាតិគាំពារសង្គម ជាចក្ខុវិស័យសម្រាប់ឆ្នាំ២០៣០។ បានន័យថាគិតក្នុងក្របខណ្ឌរយៈពេលវែង (…) ដើម្បីធានានូវការប្រមូលផ្ដុំការដឹកនាំដោះស្រាយបញ្ហា (…) កម្មវិធីមួយចំនួន ដូចជាការជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយជំងឺកូវីដ-១៩ជាដើម មិនអាចបន្តរហូតនោះទេ ព្រោះ(ជំងឺ)កូវីដ-១៩ (បាន)បញ្ចប់ហើយ។ ប៉ុន្តែ តម្រូវការរបស់ប្រជាជនមួយចំនួនដែលរងគ្រោះដោយសារ(កូវីដ-១៩) នៅបន្ត (ហើយ)ការស្ដារសេដ្ឋកិច្ចនិងជីវភាពឡើងវិញក៏នៅមិនទាន់រឹងមាំ ព្រមទាំងតម្រូវការរបស់ប្រជាជនដែលប៉ះពាល់ប្រឈមនឹងការប្រែប្រួលផ្សេងៗ។ ដូច្នេះ ទោះបីជាបន្តិចទៀតយើងត្រូវកាត់ជាជំហានៗ ដើម្បីដក(ថយនិង)បញ្ចប់កម្មវិធីកូវីដ-១៩ក្តី ទាមទារយើងត្រូវរៀបចំយន្តការត្រៀមជួយប្រជាពលរដ្ឋដែលនៅត្រូវការជំនួយនេះជាបន្តទៀត (…)។
(៦) ធ្វើតាមលទ្ធភាពថវិកាជាតិ តែគិតនិងខិតខំរកវិធីជាប្រចាំ ធានាថារាជរដ្ឋាភិបាលមិនទុកប្រជាជនចោល
យើងមិនទាន់អាចកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រទៅសូន្យភាគរយនោះទេ។ យើងក៏មិនអាចធានាបានថាពិភពលោកនឹងមិនមានអ្វីប្រែប្រួល ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ជីវភាពសង្គមនោះដែរ។ មិនមាននរណាអាចធ្វើ(ការព្យាករណ៍)បាននោះទេ។ បើសិនជាពិភពលោកអាចដឹងមុនបានថានឹងមិនមានគ្រោះទឹកជំនន់ មិនមានវិបត្តិសង្រ្គាម មិនមានបញ្ហាផ្សេងៗ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងជីវភាពរបស់សង្គមនោះទេ (នោះ)យើងអាចធ្វើផែនការ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងគិតតាមអភិក្រមដែលថា “យើងសង្ឃឹមថាអ្វីៗ នឹងល្អប្រសើរ តែត្រូវត្រៀមលក្ខណៈពេលស្ថានភាពវាអាក្រក់” ជាពិសេស ត្រូវរៀបចំផែនការដែលមានសង្គតិភាពជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ អញ្ចឹងការប្រកាសកម្មវិធីគោលនយោបាយ និងកម្មវិធីដែលអនុវត្តឯកសារ២ (…) នៅថ្ងៃនេះ គឺជាធាតុផ្សំយ៉ាងសំខាន់ក្នុងគោលនយោបាយអាទិភាព នៃការធ្វើស្ថាបនូបនីយកម្ម និងការពង្រឹងនូវប្រព័ន្ធ(គាំពារសង្គម)ឲ្យបានយូរអង្វែង ធានាផលប្រយោជន៍ជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ បានតិច ឬច្រើន រាជរដ្ឋាភិបាលមិនចោលប្រជាពលរដ្ឋទេ។ យើងនឹងធ្វើទៅតាមលទ្ធភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងលទ្ធភាពថវិកាជាតិ។ សំខាន់ យើងគិតជាប្រចាំ និងខិតខំរកវិធីជាប្រចាំ ធានាឲ្យប្រជាជនមានភាពកក់ក្ដៅថា រាជរដ្ឋាភិបាលមិនទុកប្រជាជនចោលនោះទេ។
[ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ១]
នៅក្នុងឱកាសនេះផងដែរ ខ្ញុំសូមសម្ដែងនូវការកោតសរសើរ និងវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះក្រុមប្រឹក្សាជាតិគំាពារសង្គមដែលដឹកនាំដោយឯកឧត្តមអគ្គបណ្ឌិតសភាចារ្យ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និង យុវនីតិសម្បទា និងក្រសួងស្ថាប័ន ដែលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាជាតិ ដែលបានសហការគ្នាខិតខំរៀបចំឯកសារគោលការណ៍ណែនាំទាំងពីរនេះ ព្រមទាំងបានរៀបចំរួចជាស្រេចនូវ «កម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ» ដែលត្រៀមចាប់ផ្តើមអនុវត្តនៅខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខនេះ ដើម្បីជួយទ្រទ្រង់ជីវភាពគ្រួសារក្រីក្រ និងជនងាយរងគ្រោះ បន្ទាប់ពីកម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនគ្រួសារក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ ក្នុងអំឡុងពេលប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ ត្រូវបិទបញ្ចប់។
[ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ២]
ការរៀបចំកញ្ចប់គ្រួសារនេះ គឺដើម្បីធានាសង្គតិភាព និងការដឹកនាំអនុវត្តក្រោមប្រតិបត្តិករតែមួយ សំដៅធានាបាននូវប្រសិទ្ធភាពរយៈពេលវែង។
[ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ២]
តាមរបាយការណ៍របស់ ឯកឧត្តម ជា សុមេធី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា បានរំលេចឱ្យឃើញនូវលទ្ធផល និងវឌ្ឍនភាពនៃការអនុវត្តកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមរយៈពេលកន្លងមក ដែលបានសម្រេចលទ្ធផលគួរជាទីមោទនៈ ហើយនឹងផ្តល់ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងការរៀបចំ និងការអនុវត្តកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមនាពេលខាងមុខ ជាពិសេសការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធឌីជីថលសម្រាប់ការអនុវត្តកម្មវិធី។
ខ្ញុំសូមយកឱកាសនេះបញ្ជាក់បន្ថែមជាថ្មីថា ដើម្បីសម្រេចបាននូវចក្ខុវិស័យក្នុងការប្រែក្លាយកម្ពុជាឱ្យទៅជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជាប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០ រាជរដ្ឋាភិបាល នីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា នៅតែបន្តផ្តោតលើមនុស្សជាចម្បង ដែលនឹងបន្តជំរុញការកសាងប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមឱ្យមានលក្ខណៈប្រមូលផ្តុំ សង្គតិភាព ប្រសិទ្ធភាព និងចីរភាព ដោយឈរលើស្មារតី «មិនបោះបង់ពលរដ្ឋណាម្នាក់» តាមរយៈការផ្តោតកិច្ចអន្តរាគមន៍របស់រាជរដ្ឋាភិបាលដល់គ្រួសារក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ។ ជាក់ស្តែង ក្នុងនីតិកាលទី៧ នេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់យក «ការធ្វើស្ថាបនូបនីយកម្មកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមសម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រ ក្រុមជនងាយរងគ្រោះនៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រ និងគ្រួសារងាយរងហានិភ័យ នៅក្នុងគ្រាមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងគ្រាមានគ្រោះអាសន្ន» ជាកម្មវិធីគោលនយោបាយអាទិភាពទី៣ ក្នុងចំណោមកម្មវិធីគោលនយោបាយអាទិភាពទាំង៦ ដើម្បីបន្តអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធជំនួយសង្គម សំដៅកសាងសង្គមមួយដែលមានភាពរឹងមាំ មានភាពធន់ និងប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន តាមរយៈការលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍមូលធនមនុស្ស សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រងាយរងគ្រោះ និងងាយរងហានិភ័យ ដើម្បីចូលរួមចំណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយចីរភាព។
តាមរយៈការដាក់ចេញនូវ «គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខ័ណ្ឌកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ» នេះ រាជរដ្ឋាភិបាលសម្រេចធ្វើស្ថាប័នូបនីយកម្មកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គម ដោយដាក់ឱ្យអនុវត្ត ក៏ដូចជាពង្រឹងនិងពង្រីកវិសាលភាពកម្មវិធីមួយចំនួន ដែលត្រូវធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងក្របខណ្ឌអនុវត្តតែមួយ និងមានលក្ខណៈស្វ័យប្រវត្តិ ពោលគឺចូលជា កញ្ចប់គ្រួសារ។ កញ្ចប់គ្រួសារ គឺជាបណ្តុំនៃកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គម ដែលមានលក្ខណៈប្រក្រតី និងអចិន្ត្រៃយ៍សម្រាប់ផ្តល់ជាប្រយោជន៍ដល់គ្រួសារក្រីក្រ និងសមាជិកគ្រួសារជាជនងាយរងគ្រោះ ដែលមានកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមចំនួន ៤ រួមមាន៖ (១) កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ និងកុមារអាយុក្រោម២ឆ្នាំ (២) កម្មវិធីអាហារូបករណ៍សម្រាប់សិស្សក្រីក្រនៅថ្នាក់បឋមសិក្សា និងមធ្យមសិក្សាចំណេះទូទៅ (៣) កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនជនមានពិការភាព និង(៤) កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនជនចាស់ជរា (អាយុ ៦០ឆ្នាំឡើង)។ បន្ថែមលើកម្មវិធីទាំង៤នេះ កញ្ចប់គ្រួសារមានការឧបត្ថម្ភគោលសម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រទាំងអស់ និងការឧបត្ថម្ភជូនអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ និងជំងឺអេដស៍ ដែលជាសមាជិកគ្រួសារក្រីក្រ ក្នុងគោលបំណងឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់បុគ្គលក្នុងវដ្ដជីវិត និងផ្តល់ដំណោះស្រាយគ្រប់ជ្រុងជ្រោយចំពោះហានិភ័យ និងភាពងាយរងគ្រោះនានា។ ជាមួយគ្នានេះ រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងបន្តពង្រឹងការអនុវត្តកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ តាមរយៈការពង្រឹងប្រព័ន្ធបញ្ជូនបន្ត និងបណ្តាញតភ្ជាប់ទៅកាន់សេវា និងកម្មវិធីផ្សេងៗទៀត ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមកាន់តែមានលក្ខណៈទូលំទូលាយ។
ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា «កម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ» នេះ ជាកម្មវិធីជំនួយសង្គមដែលមានលក្ខណៈប្រក្រតី ដែលជាទម្រសម្រាប់បន្តជួយទ្រទ្រង់ជីវភាពគ្រួសារក្រីក្រ និងជនងាយរងគ្រោះ បន្ទាប់ពី «កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនគ្រួសារក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ ក្នុងអំឡុងពេលប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩» ត្រូវបិទបញ្ចប់ ដោយចាកចេញបន្តិចម្តងៗចាប់ពីខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ហើយឈោងទៅអនុវត្តកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារចាប់ពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ តទៅ ។ កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនគ្រួសារក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ ក្នុងអំឡុងពេលប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ គឺជាកម្មវិធីជំនួយសង្គមពិសេស ដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យអនុវត្តក្នុងគោលបំណងជួយរក្សាលំនឹងជីវភាពគ្រួសារក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ សម្រាប់ពេលមួយគ្រានៃវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ប៉ុណ្ណោះ, ដែលគិតមកដល់ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៣ នេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានចំណាយថវិការដ្ឋជាង ១ ២០០ លានដុល្លារអាមេរិក។ សូមរំលឹកផងដែរថា ក្នុងបរិការណ៍នៃជំងឺកូវីដ-១៩ កន្លងមក, រាជរដ្ឋាភិបាលបានប្រើប្រាស់ថវិកាប្រមាណ ១ ៣៥៥ លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងឆ្នាំ២០២១ និង៦០១ លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ២០២២ សម្រាប់ការអនុវត្តវិធានការអន្តរាគមន៍ក្នុងការដោះស្រាយផលប៉ះពាល់ ទាំងផ្នែកសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ដែលបណ្តាលមកពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ និងវិបត្តិសង្រ្គាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន ជាពិសេសលើកម្មវិធីប្រយុទ្ធ និងទប់ស្កាត់ជំងឺកូវីដ-១៩ កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនគ្រួសារក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនកម្មករ-និយោជិត ដែលត្រូវបានព្យួរកិច្ចសន្យាការងារ ការរៀបចំវគ្គបណ្តុះបណ្តាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈ កម្មវិធីសាច់ប្រាក់ពលកម្ម កម្មវិធីឧបត្ថម្ភសាច់ប្រាក់ជូនគ្រួសារងាយរងហានិភ័យ ដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដោយគ្រោះទឹកជំនន់ និងក្នុងអំឡុងពេលមានសម្ពាធអតិផរណា ជាដើម។
[ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ៣]
កិច្ចការទាំងអស់(ដែលបានរៀបរាប់មកខាងលើ)នេះ ខ្ញុំសូមលើកមកជំរាបឲ្យបងប្អូនជនរួមជាតិ(បានជ្រាប) ជាពិសេសអ្នកដែលតែងតែនិយាយថា រាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានធ្វើអីសោះជូនប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រមកដល់ពេលនេះ។
[ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ៣]
ឆ្លងតាមបទពិសោធទាំងនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលសម្រេចដាក់ចេញនូវ «គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខ័ណ្ឌកិច្ចគាំពារសង្គមឆ្លើយតបនឹងគ្រោះអាសន្ន» ដើម្បីត្រៀមរួចជាស្រេចក្នុងការធ្វើអន្តរាគមន៍គាំពារសង្គម ជាមួយនឹងជម្រើសឧបករណ៍គោលនយោបាយជំនួយសង្គម និងសន្តិសុខសង្គម ដែលមានលក្ខណៈសមស្របឆ្លើយតបនឹងគ្រោះអាសន្ន បន្ថែមលើផែនការគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ តាមរយៈការកែសម្រួលយន្តការអនុវត្តកម្មវិធី ការពង្រីកវិសាលភាពកម្មវិធីដែលមានស្រាប់ និងការដាក់ចេញកម្មវិធីអន្តរាគមន៍ពិសេសថ្មីៗ ក្នុងមួយគ្រានៃវិបត្តិ។ រាល់អន្តរាគមន៍គាំពារសង្គមដែលនឹងត្រូវដាក់ចេញក្រោមក្របខណ្ឌនេះ សុទ្ធតែមានចរិតជាអន្តរាគមន៍មួយគ្រា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងរយៈពេលកំណត់មួយជាក់លាក់ ទៅតាមតំបន់ភូមិសាស្ត្រដែលរងផលប៉ះពាល់ ដោយកំណត់ច្បាស់លាស់នូវយុទ្ធសាស្ត្រចាកចេញសមស្របជាមុន។ ក្របខណ្ឌកិច្ចគាំពារសង្គមឆ្លើយតបនឹងគ្រោះអាសន្ននេះ នឹងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការបំពេញបន្ថែមលើកិច្ចខិតខំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ឱ្យបានកាន់តែទូលំទូលាយសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងភាពងាយរងគ្រោះ អសន្តិសុខស្បៀង និងការពង្រឹងភាពធន់រយៈពេលវែងសម្រាប់គ្រួសារនីមួយៗ តាមរយៈការផ្តល់កិច្ចគាំទ្រដល់គ្រួសារទាំងនោះនូវមធ្យោបាយ និងលទ្ធភាព ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជីវភាព និងការស្ដារជីវភាពឡើងវិញប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ទាំងក្នុងអំឡុងពេល និងក្រោយពេលគ្រោះអាសន្ន។
ខ្ញុំសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា «គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខ័ណ្ឌកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ និងគោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខ័ណ្ឌកិច្ចគំាពារសង្គមឆ្លើយតបនឹងគ្រោះអាសន្ន» នឹងក្លាយជាផែនទីបង្ហាញផ្លូវសម្រាប់តម្រង់ទិសការអនុវត្តកម្មវិធី ក៏ដូចជារួមចំណែកដល់ការពង្រឹង និងពង្រីកវិសាលភាពប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម ជាពិសេសត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចក្នុងការដាក់ចេញអន្តរាគមន៍គាំពារសង្គម ដើម្បីជួយរក្សាលំនឹងជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋក្នុងគ្រាមានគ្រោះអាសន្ន។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ដើម្បីធានាការសម្រេចបាននូវគោលបំណងនៃកម្មវិធីគោលនយោបាយអាទិភាពទី៣នេះ ខ្ញុំសូមផ្តល់ការណែនាំ ដូចខាងក្រោម ៖
ទី១. ឯកឧត្តមអគ្គបណ្ឌិតសភាចារ្យ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ក្នុងនាមជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិគាំពារសង្គម បន្តដឹកនាំសម្របសម្រួលការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមកម្ពុជាឱ្យមានលក្ខណៈប្រមូលផ្តុំ សង្គតិភាព ប្រសិទ្ធភាព បរិយាបន្ន និងមានចីរភាព។
ទី២. ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា គ្រប់ក្រសួង-ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេស រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិគ្រប់លំដាក់ថ្នាក់ ត្រូវខិតខំឱ្យអស់ពីកម្លាំងកាយចិត្ត និងប្រាជ្ញាស្មារតី ក្នុងការចូលរួមជំរុញការអនុវត្ត «កម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ និងក្របខណ្ឌកិច្ចគំាពារសង្គមឆ្លើយតបនឹងគ្រោះអាសន្ន» ទៅតាមដែនសមត្ថកិច្ចរៀងៗខ្លួន។
ទី៣. ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា តាមរយៈមូលនិធិជាតិជំនួយសង្គម ត្រូវគ្រប់គ្រងការអនុវត្តកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ រៀបចំប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងកម្មវិធី គាំទ្របច្ចេកទេសដល់មន្រ្តីអនុវត្តកម្មវិធី ធ្វើការផ្សព្វផ្សាយគ្រប់រូបភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋគោលដៅ និងអនុវត្តប្រតិបត្តិការបើកផ្តល់សាច់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ប្រកបដោយគណនេយ្យភាព ប្រសិទ្ធភាព និងប្រសិទ្ធផល។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា ត្រូវពង្រឹងការបញ្ជូនបន្ត និងការតភ្ជាប់ អ្នកទទួលផលក្រោមកញ្ចប់គ្រួសារ ទៅនឹងកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមផ្នែកបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ និងបច្ចេកទេស ដែលខ្ញុំបានប្រកាសដាក់ឱ្យអនុវត្តជាផ្លូវការកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ «ទទួលបានត្រីពីរាជរដ្ឋាភិបាល ហើយថែមទាំងរៀនចេះរកត្រី ដោយខ្លួនឯង» ផងដែរ។
[ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ៤]
នេះគឺជាកិច្ចការសំខាន់។ យើងត្រូវដោះស្រាយ និងផ្ដល់អន្តរាគមន៍មួយរយៈពេលខ្លី តែមិនអាចធានាការជួយរហូតទេ។ (៧) រាជរដ្ឋាភិបាលមិនមានលទ្ធភាពចិញ្ចឹមប្រជាពលរដ្ឋរហូតទេ លើកលែងតែប្រជាពលរដ្ឋដែលមានកាយសម្បទា ឬលក្ខណៈមិនផ្ដល់នូវអំណោយផលសម្រាប់ធានាការរក្សាលំនឹង(ជីវភាព)ដោយខ្លួនឯង មានដូចជាជនចាស់ជរាជាដើម។ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសយុវជន យើងត្រូវធ្វើយ៉ាងណាភ្ជាប់ការជួយសង្រ្គោះក្នុងរយៈពេលខ្លីនេះ កសាងមូលដ្ឋានឲ្យគាត់ ដើម្បីពង្រឹងលទ្ធភាព(ឲ្យក្លាយ)ជាកម្លាំងចលករ។ អញ្ចឹងការអនុវត្តនូវវិធានគន្លឹះ ក៏ដូចជាគោលនយោបាយដែលដាក់ចេញ (ប្រកបដោយភាព)ប្រទាក់ក្រឡានេះ សំដៅតភ្ជាប់ ជាពិសេសអនុវត្តឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពនិងជាមូលដ្ឋាន។
[ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ៤]
ទី៤. ក្រសួងផែនការ ត្រូវពង្រឹងយន្តការអត្តសញ្ញាណកម្មគ្រួសារក្រីក្រតាមការស្នើសុំ ដែលយន្តការនេះជាឆ្អឹងខ្នងនៃអន្តរាគមន៍គាំពារសង្គមនានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដោយត្រូវធានាថាយន្តការនេះមានបរិយាប័ន្ន គ្របដណ្តប់លើគ្រប់ក្រុមគោលដៅពិតប្រាកដ ដែលត្រូវទទួលបានការឧបត្ថម្ភពីរាជរដ្ឋាភិបាល និងបន្តធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពទិន្នន័យ។
ទី៥. ក្រសួងសុខាភិបាល ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់បង្កើនប្រសិទ្ធភាព និងគុណភាពសេវាសុខាភិបាល និងភាពងាយស្រួលក្នុងការបញ្ជាក់ការអនុវត្តលក្ខខណ្ឌពិនិត្យសុខភាព និងចាក់ថ្នាំបង្ការដល់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ និងកុមារអាយុក្រោម២ឆ្នាំ ព្រមទាំងផ្សព្វផ្សាយការយល់ដឹងអំពីការថែទំាសុខភាពមាតា ទារក និងអាហារូបត្ថម្ភ។
ទី៦. ប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម គឺជាឧបករណ៍គោលនយោបាយសម្រាប់ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រឬ ភាពងាយរងគ្រោះ និងវិសមភាពសង្គម ព្រមទាំងការរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍមូលធនមនុស្ស សម្រាប់ជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម។ ដូច្នេះ ក្រសួងសុខាភិបាល និងរដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត ត្រូវបន្តលើកកម្ពស់កិច្ចសហការជាមួយក្រសួង-ស្ថាប័ន និងយន្តការពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីធានាបាននូវប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តកម្មវិធីមូលនិធិសមធម៌សម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រ និងគម្រោងបេឡាជាតិសន្តិសុខសង្គមផ្នែកថែទាំសុខភាព ជាពិសេស ត្រូវធានាថាគ្មានប្រជាពលរដ្ឋណាម្នាក់ ត្រូវបានបដិសេធការទទួលបានសេវាថែទាំសុខភាព ដោយសារតែគ្មានលទ្ធភាពបង់ថ្លៃសេវានោះឡើយ។
ទី៧. ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ត្រូវសហការជាមួយក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា ដើម្បីធ្វើសមាហរណកម្មកម្មវិធីអាហារូបករណ៍សម្រាប់សិស្សក្រីក្រនៅថ្នាក់បឋមសិក្សា និងមធ្យមសិក្សាចំណេះទូទៅ ចូលទៅក្នុងកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ និងបន្តសហការក្នុងការអនុវត្តកម្មវិធីឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
ទី៨. ក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវជំរុញកិច្ចសហការ និងការគាំទ្ររបស់រដ្ឋបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ និងឃុំ សង្កាត់ ដែលជាអ្នកផ្តល់សេវាជិតបំផុតនឹងប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីធានាថាប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ ដែលជាក្រុមគោលដៅរបស់កម្មវិធីជំនួយសង្គម ពេញចិត្ត និងមានសុទិដ្ឋិនិយមលើរាជរដ្ឋាភិបាល។
ទី៩. គណៈកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ ត្រូវបន្តសហការជាមួយ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិគាំពារសង្គម ដើម្បីបង្កើនការត្រៀមខ្លួន ក្នុងការដាក់ចេញនូវអន្តរាគមន៍បន្ទាន់ភ្លាមៗ ដើម្បីជួយសង្គ្រោះជីវិត និងអន្តរាគមន៍គាំពារសង្គម សំដៅជួយរក្សាលំនឹងជីវភាព និងស្ដារជីវភាពពលរដ្ឋឡើងវិញ ទាំងក្នុងអំឡុងពេល និងក្រោយពេលជួបគ្រោះអាសន្ន និងគ្រោះមហន្តរាយ។
ជាទីបញ្ចប់ ខ្ញុំសូមជូនពរ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ ឧកញ៉ា លោក លោកស្រី និងសមាជិក–សមាជិកា នៃអង្គពិធី សមប្រកបដោយសុខភាពល្អបរិបូរណ៌ មានសុភមង្គល ក្នុងក្រុមគ្រួសារ និងសម្រេចបាននូវជោគជ័យគ្រប់ភារកិច្ច ក្រោមម្លប់នៃសន្តិភាព។ ខ្ញុំសូមប្រកាសដាក់ឱ្យអនុវត្តជាផ្លូវការ «គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខណ្ឌកម្មវិធីជាតិជំនួយសង្គមក្នុងកញ្ចប់គ្រួសារ» និង«គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីក្របខណ្ឌកិច្ចគំាពារសង្គមឆ្លើយតបនឹងគ្រោះអាសន្ន» ចាប់ពីពេលនេះតទៅ៕
