សម្ដេចព្រះអភិសិរីសុគន្ធា មហាសង្ឃរាជាធិបតី កត្តិឧទ្ទេសបណ្ឌិត បួរ គ្រី ព្រះប្រធានគណៈសង្ឃនាយក នៃគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់
សូមក្រាបថ្វាយបង្គំសម្ដេចព្រះពោធិវង្ស កត្តិបណ្ឌិត អំ លឹមហេង សម្ដេចព្រះសង្ឃនាយករងទី១ គណៈមហានិកាយ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា, សម្ដេចព្រះរាជាគណៈ ព្រះថេរានុត្ថេរៈគ្រប់ព្រះអង្គជាទីសក្ការៈ,
ឯកឧត្តម លោកជំទាវ សមាជិក សមាជិកាព្រឹទ្ធសភា រដ្ឋសភា ព្រមទាំងសមាជិក សមាជិការាជរដ្ឋាភិបាល,
គណៈធិបតី ភ្ញៀវកិត្តិយស សីលវន្តសីលវតី លោក/អ្នកគ្រូ ក្មួយៗ សិស្សានុសិស្ស
អ៊ំ ពូ មីង បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ និងជនរួមជាតិទាំងអស់ ជាទីស្រលាញរាប់អាន
ថ្ងៃនេះ ទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ និងភរិយា ពិតជាមានក្តីសោមនស្ស ប្រកបដោយសទ្ធាជ្រះថ្លា ដែលបានចូលរួមក្នុងពិធីស្រោចស្រពព្រះសុគន្ធវារីប្រគេន សម្ដេច និងព្រះរាជាគណៈ ជាព្រះមន្រ្តីសង្ឃជាន់ខ្ពស់គណៈមហានិកាយ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចំនួន ១១ ព្រះអង្គ នាពេលនេះ ។ ពិធីស្រោចស្រពព្រះសុគន្ធវារីនាថ្ងៃនេះ ជាសក្ខីកម្មនៃការរីកចម្រើននៃព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលជាសាសនារបស់រដ្ឋ ក្រោមម្លប់នៃសុខសន្តិភាព ដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា បាននិងកំពុងរស់នៅ ដោយភាពសុខក្សេមក្សាន្ត ។
ក្នុងឱកាសដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមនេះ ទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមថ្វាយ ប្រគេនសព្ទសាធុការពរ សម្តេច និង ព្រះរាជាគណៈ ជាព្រះមន្រ្តីសង្ឃជាន់ខ្ពស់ គណៈមហានិកាយនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទាំង ១១ ព្រះអង្គ ដែលត្រូវទទួលព្រះសុគន្ធវារី នាពេលនេះ សូមសមប្រកបតែនឹងព្រះសុខភាពល្អបរិបូរណ៍ ព្រះបញ្ញាញាណភ្លឺថ្លា និងព្រះជន្មាយុយឺនយូរ ដើម្បីបន្តបុព្វហេតុលើកស្ទួយព្រះពុទ្ធសាសនា វប្បធម៌ អរិយធម៌ និងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ជាតិ ដែលជាគោលការណ៍ដឹកនាំជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ សម្រាប់សាសនិទាំងអស់ឱ្យមាន សីលធម៌ គុណធម៌ សុជីវធម៌ ដែលជាកុសលចេតនា ក្នុងការរួមចំណែកធ្វើឱ្យសង្គមកម្ពុជា ក៏ដូចជាពិភពលោក មានសន្តិភាព និង ការអភិវឌ្ឍ ប្រកបដោយចីរភាព និងបរិយាបន្ន ។
ទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ពិតជាមានមោទនភាពចំពោះ ការរីកចម្រើនវិស័យសាសនានៅកម្ពុជា ទាំងពុទ្ធចក្រ ក៏ដូចជាការគោរពជំនឿសាសនាផ្សេងទៀតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលរស់នៅជាមួយគ្នាប្រកបដោយភាពសុខដុមរមនា ។ ទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមលើកឡើងនូវទឡ្ហីករណ៍ ៣ ចំណុច ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញអំពីការរីកចម្រើន ក៏ដូចជាការយកចិត្តទុកដាក់របស់រាជរដ្ឋាភិបាល ចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនា និងភាពសុដុមរមនាជាមួយនឹងសាសនាដទៃទៀត ។
ទី១– យុទ្ធសាស្រ្តបញ្ចកោណ-ដំណាក់កាលទី ១ របស់រាជរដ្ឋាភិបាល នីតិកាលទី ៧ នៃរដ្ឋសភា បានផ្តោតសំខាន់ទៅលើ មនុស្ស ទឹក ផ្លូវ ភ្លើង និងបច្ចេកវិទ្យា ហើយមុំមួយ ក្នុងចំណោមមុំ នៃបញ្ចកោណទាំង៥ គឺ ការពង្រឹងភាពជាពលរដ្ឋក្នុងសង្គម ដែលមានអារ្យធម៌ខ្ពស់ ប្រកបដោយសីលធម៌, សមធម៌ និងបរិយាបន្ន ដែលផ្តោតសំខាន់លើការធ្វើពលវូបនីយកម្មពលរដ្ឋ ឱ្យមានសីលធម៌ គុណធម៌ និងសុជីវធម៌ ហើយថែមទាំងមានវិន័យ ព្រមទាំងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ប្រកបដោយមនសិការស្នេហាជាតិ និងភក្តីភាពចំពោះអត្តសញ្ញាណនៃភាពជាខ្មែរ។ កិច្ចការដ៏សំខាន់នេះអាចសម្រេចទៅបាន លុះត្រាតែមានការចូលរួមដ៏ចម្បងពីសំណាក់ការអប់រំទូន្មាន តាមបែបសាសនា ជាពិសេស ការជំរុញការរស់នៅតាមពុទ្ធោវាទនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលតែងប្រោសសត្វលោកឱ្យរស់នៅប្រកបដោយភាពថ្លៃថ្នូរ និងសុខដុមរមនារវាងគ្នាទៅវិញទៅមក។
នៅក្នុងបរិបទដែលសង្គមកម្ពុជាកាន់តែអភិវឌ្ឍ និងកាន់តែទំនើប ការលើកកម្ពស់វិធាននៃការរស់នៅស្របតាមដំបូន្មាន នៃសាសនា គឺពិតជាសំខាន់ និងចាំបាច់ ហើយទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំជឿជាក់ថា គុណតម្លៃនៃការទូន្មានរបស់ព្រះតេជព្រះគុណគ្រប់ព្រះអង្គ នឹងរួមចំណែកដ៏សំខាន់ចំពោះការសម្រេចវត្ថុបំណងនេះ។
[ចាប់ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ១]
គ្រប់សាសនាទាំងអស់ (១) មិនថាសាសនាព្រះពុទ្ធ សាសនាឥស្លាម សាសនាគ្រិស្ដ សាសនាផ្សេងៗ សុទ្ធតែមានគោលបំណងដូចគ្នា គឺការអប់រំមនុស្ស អប់រំអ្នកប្រតិបត្តិ ឱ្យមាននូវផ្នត់គំនិត នូវស្មារតី នូវសុចរិតភាព ប្រព្រឹត្តិអំពើល្អ និងគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលនេះជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ការរស់នៅប្រកបដោយសីលធម៌ គុណធម៌ និងការគោរពគ្នា និងសុខដុមរមនា។ ការកំណត់តម្លៃនៅក្នុងខ្លួន គឺជាកិច្ចការសំខាន់ នៅក្នុងសម័យទំនើប សម័យដែលយើងមានជម្រើសច្រើន ជាពិសេសសម្រាប់យុវជន យុវនារី សម្រាប់កុមារ ដែលក្លាយទៅជាអនាគតរបស់ប្រទេសជាតិ ទាមទារចាំបាច់ធ្វើការកំណត់តម្លៃនៅក្នុងខ្លួនឱ្យបានច្បាស់លាស់។
ពេលដែលយើងចេញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត ពេលដែលប្រទេសក្រីក្រ ពេលដែលប្រទេសយើងលំបាក កាលពីជំនាន់ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំនៅក្មេង ជម្រើសនិងលទ្ធភាពក្នុងការទទួលបាននូវការអប់រំ ឬព័ត៌មាន ឬមួយការទទួលលទ្ធភាពតាមបែបផែនសម្ភារនិយម មិនទាន់មានច្រើន។ អញ្ចឹងជម្រើសនៃការអប់រំរបស់យើងពេលនោះ គឺផ្ដោតខ្លាំងទៅលើការរៀនសូត្រ ទៅលើការបំពេញតួនាទីជាកូនល្អ ជាសិស្សល្អ។ នៅ (២) ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ន ដែលមានទំនើបកម្ម ជាពិសេសការទទួលបាននូវអរិយធម៌ និងលទ្ធភាពក្នុងការទទួលបាននូវសីលធម៌ នូវសម្ភារៈផ្សេងៗពីក្រៅប្រទេស ក៏ដូចជាភាពទំនើបកម្មនៅក្នុងសង្គមរបស់យើង ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋយើងមានជម្រើសច្រើនទាំងល្អទាំងអាក្រក់។ ការសម្រចចិត្តរបស់យុវជន របស់ប្រជាពលរដ្ឋយើងថាតើត្រូវទទួលយកអ្វី ឬប្រតិបត្តិអ្វីដែលល្អនិងអាក្រក់ គឺសំខាន់ណាស់។
ហេតុដូច្នេះ ការអប់រំ ការផ្ដល់ ការកសាងតម្លៃក្នុងខ្លួន គឺជាកត្តាចាំបាច់ ដើម្បីឱ្យមនុស្ស នៅពេលដែលជម្រើសច្រើន (សំរេចថា)តើយើងយកមួយណាដែលល្អ មួយណាដែលអាក្រក់ មួយណាដែលធ្វើទៅបានផលទៅដល់ខ្លួន ទៅដល់សង្គម មួយណាដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ផលអវិជ្ជមានដល់សង្គម ទៅដល់ជាតិនិងសាសនា។ អញ្ចឹងការ (៣)អប់រំទូន្មាន ប្រៀនប្រដៅទាំងនៅក្នុងសាសនាទាំងអស់ រួមជាមួយនឹងការអប់រំប្រៀនប្រដៅនៅក្នុងសាលានិងនៅក្នុងគ្រួសារ ដើរតួនាទីសំខាន់ណាស់ក្នុងការបង្កើតនូវតម្លៃច្បាស់លាស់ក្នុងខ្លួននៃប្រជាពលរដ្ឋយើង ហើយជាពិសេសតាំងពីក្មេងវ័យតែម្ដង។
[បញ្ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ១]
ទី២– ការចូលរួមយ៉ាងកុះកររបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងការលើកស្ទួយព្រះពុទ្ធសាសនា និងសាសនាដទៃទៀត ជាតឹកតាងមិនអាចខ្វះបាននៃការបន្តគោរព និងជំនឿសាសនាយ៉ាងមោះមុតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា បើទោះជាសាសនាធ្លាប់ត្រូវបានលុបបំបាត់ ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុលពតក៏ដោយ ។ ជាក់ស្តែង បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងពេលដែលរបបប៉ុលពត ត្រូវបានផ្តួលរលំនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលពេលនោះ វត្តអារាមត្រូវបានបិទទាំងស្រុងនៅទូទាំងប្រទេស ។ បច្ចុប្បន្ន យើងមានវត្តអារាមសរុបចំនួន ៥១៣៣ វត្ត មានព្រះសង្ឃចំនួន ៦៨ ៩៦៧ អង្គ និងថែមទាំងមានវិហារនៃសាសនាឥស្លាម និងសាសនាគ្រឹស្ត ជាច្រើនទៀត នៅទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ សមិទ្ធផលទាំងនេះ ដែលភាគច្រើនបានមកពីការរួមជាវិភាគទាន របស់ប្រជាជនកម្ពុជាផ្ទាល់បង្ហាញច្បាស់ អំពីទំនាក់ទំនងមិនអាចកាត់ផ្តាច់បាន រវាងផ្នែកអាណាចក្រ និងសាសនាចក្រ។
ទី៣– ទោះបីជាព្រះពុទ្ធសាសនា ជាសាសនារបស់រដ្ឋ សិទ្ធិសេរីភាពនៃការគោរពជំនឿសាសនាត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិពេញលេញ ក្នុងការគោរពប្រតិបត្តិសាសនាផ្សេងៗ ដោយគ្មានការរើសអើងឡើយ ។ រហូតមកដល់ពេលនេះ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង គ្មានប្រជាពលរដ្ឋណាម្នាក់ ត្រូវបានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយសារតែការគោរពជំនឿសាសនារបស់ពួកគេនោះទេ ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការគោរព និងការប្រតិបត្តិជំនឿសាសនាផ្សេងៗគ្នា របស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់ៗរូប ត្រូវបានធានាការពារ នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌដែលមិនធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជំនឿ ឬ សាសនាដទៃ ក៏ដូចជា ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម និងសន្តិសុខសាធារណៈ ។ យើងអាចនិយាយបានថា មិនមានជម្លោះសាសនានៅកម្ពុជាទេ។ នេះជាតថភាពមួយដែលយើងគួរមានមោទនភាពព្រោះមានប្រទេសជាច្រើន ដែលមិនអាចធានាបានសុខដុមនីយកម្ម ដែលពេលខ្លះបានបង្កជម្លោះបែកបាក់រវាងប្រជាជននៅក្នុងសហគមន៍សាសនា រហូតទៅដល់បង្កើតជាសង្គ្រាម ធ្វើឱ្យមនុស្សរាប់រយ រាប់ពាន់ រាប់ម៉ឺននាក់ ត្រូវបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។
[ចាប់ផ្តើមសេចក្តីអធិប្បាយ២]
នៅកម្ពុជា គ្រប់សាសនាទាំងអស់ទទួលបាននូវផល ឬមួយទទួលបានឆ្លងកាត់នូវស្ថានភាពដូចគ្នា ទាំងល្អ ទាំងអាក្រក់។ បើយើងនិយាយតែក្នុងរង្វង់ ៧០ឆ្នាំ នៅពេលដែលព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យពីសាធារណរដ្ឋបារាំងនៅឆ្នាំ ១៩៥៣ គ្រប់សាសនាចាប់ផ្តើមមានសេរីភាពប្រតិបត្តិឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែជាអកុសលនៅពេលដែលប្រទេសយើងធ្លាក់នៅក្នុងភ្លើងសង្គ្រាមនៅទស្សវត្សរ៍ទី៧០ គ្រប់សាសនាត្រូវបានរងគ្រោះ។ ប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រតិបត្តិគ្រប់សាសនាត្រូវបានប៉ះពាល់ដោយសារសង្គ្រាម ជាពិសេសនៅក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត។ (៤) ឆ្នាំ ១៩៧៥ – ១៩៧៩ គ្រប់ការប្រតិបត្តិសាសនាទាំងអស់ត្រូវបានបិទ ហើយសមិទ្ធផលសាសនាជាច្រើនត្រូវបានបំផ្លាញ មិនថាសាសនាគ្រីស្ត សាសនាព្រះពុទ្ធ ឬសាសនាឥស្លាម នោះទេ សាសនាមហាយាន ឬសាសនាផ្សេងៗ។
ក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩ សាសនាទាំងអស់ក៏បានទទួលនូវឱកាសដូចគ្នា សិទ្ធិដូចគ្នា និងការយកចិត្តទុកដាក់ដូចគ្នា គឺរស់ឡើងវិញដូចគ្នា។ នៅក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុលពត ប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលរងការកាប់សម្លាប់មិនមែនតែសាសនាព្រះពុទ្ធទេ សាសនាឥស្លាម សាសនាគ្រឹស្ត គឺសម្លាប់រួមតែម្តង។ ការរស់ឡើងវិញក៏ដូចគ្នា។ ផុតពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុលពត គឺរស់រានមានជីវិតគ្រប់គ្នាឡើងវិញមិនថាសាសនាណាទេ។ (៥) ឱកាសចូលរួមក្នុងជីវភាពសង្គម គ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់ ទាំងនយោបាយទាំងសាសនា ទាំងសង្គមនៅក្នុងជួរមន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានផ្តល់ដូចគ្នាសម្រាប់សាសនិក និងគ្រប់សាសនាទាំងអស់។ នយោបាយឈ្នះឈ្នះរបស់សម្តេចតេជោ ដែលបានបង្កើតឡើង ហើយយើងបញ្ចប់សង្គ្រាមឆ្នាំ១៩៩៨ បានបញ្ចប់សង្គ្រាម ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់សាសនាទាំងអស់បានរួចផុតពីការស្លាប់។ (៦) ពេលមានសង្គ្រាម (មិនថា)ក្នុងកងទ័ព ឬមួយភូមិដែលប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅឬមួយគ្រប់សាសនា (សុទ្ធតែមានការ)ប៉ះពាល់ដោយសង្គ្រាម។ ការបញ្ចប់សង្គ្រាមនេះ បានស្រោចស្រង់និងផ្តល់ឱកាសឱ្យប្រជាពលរដ្ឋនិងគ្រប់សាសនាទាំងអស់ស្មើគ្នា។ ការគោរពប្រតិបត្តិ ការជំរុញ និងលើកកម្ពស់នូវសិទ្ធិសេរីភាពសាសនាគឺបានធ្វើគ្រប់ទាំងអស់ ទោះបីថាសាសនាព្រះពុទ្ធ(ត្រូវបានកំណត់ថា)ជាសាសនារបស់រដ្ឋក៏ដោយ យើងបានជំរុញនិងការលើកកម្ពស់ទាំងអស់(ដូចគ្នា)។ នេះជាអ្វីដែលចូលរួមក្នុងការថែរក្សានូវសុខដុមនីយកម្មសាសនាដែលចៀសផុតពីការបំផ្លាញ។
កត្តាទី២ (៧) ក្រៅពីគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលចូលរួមដល់ការប្រតិបត្តិសាសនា យើងអាចនិយាយបានដោយមោទនភាពថា នៅកម្ពុជាមិនមានសាសនាណាមួយដែលប្រកាន់នូវនិន្នាការជ្រុលនិយមនោះទេ។ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាយើងមាននិកាយខុសគ្នា។ នៅក្នុងសាសនាឥស្លាមក៏មាននិកាយខុសគ្នា។ នៅក្នុងគ្រីស្តសាសនាក៏មាននិកាយខុសគ្នា ប៉ុន្តែមិនមានការប្រតិបត្តិជ្រុលនិយមដែលធ្វើឱ្យមានជម្លោះនៅក្នុងសាសនាតែមួយ ឬរវាងសាសនានៅកម្ពុជានោះទេ។
ដូច្នេះ កត្តាទាំង២ គឺ (៨) កត្តាគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជា(ការដែលមិនមានសាសនាណាមួយប្រកាន់នូវនិន្នាការជ្រុលនិយម) ការចូលរួមរបស់សហគមន៍ បានជួយទប់ស្កាត់និងលុបបំបាត់មិនឱ្យកើតមាននៅលើទឹកដីកម្ពុជានូវការប្រកាន់គោលជំហររើសអើង។ យើងដាច់ខាតត្រូវរួមគ្នាការពារកុំឱ្យកើតមានគោលនយោបាយរើសអើង ឬមួយក៏គោលនយោបាយទស្សនជ្រុលនិយមបែបណាមួយនោះ ហើយបើមានត្រូវលុបបំបាត់ឱ្យអស់ដើម្បីថែរក្សានូវសុខសន្តិភាព និងសុខដុមរមនានៅក្នុងសង្គមរបស់យើង។
(៩) ទស្សននិងគោលការណ៍ជ្រុលនិយម មិនថានៅក្នុងសាសនា ឬនយោបាយត្រូវលុបបំបាត់ និងបំផ្លាញចោលឱ្យអស់ ព្រោះវាធ្វើឱ្យបែកបាក់សាមគ្គីក្នុងសង្គមជាតិ ដែលជាកត្តាបំផ្លាញនូវសុខសន្តិភាព សេរីភាព។ សង្គ្រាមមិនចាំបាច់កើតឡើងដោយសារអាវុធនោះទេ … អ្វីដែលកើតឡើងមុនគេគឺជម្លោះនៅក្នុងចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ការប្រកាន់ ការរើសអើង ការលាបពណ៌គ្នា ការឲ្យស្អប់សញ្ជាតិនេះ សាសនានោះ។ រឿងមួយនេះគឺជាកត្តាដែលធ្វើឲ្យមនុស្សឈានទៅដល់ការស្អប់គ្នា។ បើស្អប់គ្នាហើយ មិនចាំបាច់មានអាវុធទេ សូម្បីតែដៃ ដុំថ្ម ក៏អាចបង្កើតសង្គ្រាមបានដែរ។ តែ (១០) បើសិនជាមានភាពកក់ក្តៅ ការយោគយល់គ្នា ស្រឡាញ់គ្នា រក្សានូវសុខដុមរមនាកម្ម ប្រកាន់នូវជំហរកណ្តាល ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក នេះហើយគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដែលអាចឲ្យយើងថែរក្សានូវសុខសន្តិភាពបាន។ នយោបាយឈ្នះឈ្នះ (ដែល)បញ្ចប់(សង្គ្រាមបាន)គឺដោយសារការធ្វើបុណ្យ មិនមែនដោយសារការមិនទុកចិត្តគ្នានោះទេ។ សម្តេចតេជោ អាចចូលទៅតំបន់គ្រោះថ្នាក់នៅសំឡូត ម៉ាឡៃ (ទីតាំង)ចុងក្រោយដែលយើងឃើញ បានដោយសារការទុកចិត្តគ្នា ការជឿជាក់គ្នា ការប្រកាន់នូវសច្ចៈភាព ហើយការដែលកម្លាំងខ្មែរក្រហមបានព្រមទម្លាក់អាវុធចុះ … គឺដោយសារការទទួលដោយធម៌ និងការផ្តល់ធម៌ទៅវិញ។
(១២) គោលការណ៍ ៣ (ជាស្នូលនៃគោលនយោបាយឈ្នះឈ្នះគឺ) ទី១ ការមិនយកទោសពៃរ៍ ទី២ ការផ្តល់នូវសិទ្ធសេរីភាពថែរក្សាអាយុជីវិតទ្រព្យសម្បត្តិ និង(ទី៣ ការរក្សានូវ)តួនាទី គឺជាការផ្តល់ការយោគយល់និងការគោរពគ្នា និងការធ្វើយ៉ាងណាឲ្យខ្មែរយើងរួមគ្នា។ ៥០០ ឆ្នាំនៃសង្គ្រាម កើតឡើងដោយការបែក(បាក់គ្នា) តែត្រូវបានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ ១៩៩៨ ដោយសារយើងយោគយល់គ្នាស្រឡាញ់គ្នា។ គោលនយោបាយរួមគ្នានេះ ធ្វើឲ្យយើងមាននិរន្តភាពនៃសន្តិភាព។ ប្រទេសច្រើនណាស់ដែលដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយ បទឈប់បាញ់ តែនៅតែបន្តបាញ់គ្នាទៀត ដោយសារ(មិនមាន)ជំនឿទុកចិត្តនេះ។ កន្លែងខ្លះត្រូវបញ្ចប់ដោយការកម្ទេចចោលទាំងស្រុង។ អង្គការចាត់តាំងដឹកនាំនៅប្រទេសខ្លះ ត្រូវវាយកម្ទេចចោលតែម្តង។ អត់មាននូវការយោគយល់(តាមរបៀប)នយោបាយឈ្នះឈ្នះទេ។
យើងបានបញ្ចប់សង្គ្រាម ជាមួយនឹងន័យថានៅថែរក្សាចិត្តចរចា ការមិនគុំគួនគ្នា។ នយោបាយឈ្នះឈ្នះ តាមរយៈការផ្តល់នូវការយោគយល់ទាំង ៣ចំណុចខាងលើនេះ បានធ្វើឲ្យយើងជឿទុកចិត្ត និងឈានទៅដល់ការធានានូវសន្តិភាពមួយដែលមានចីរភាព។ នៅក្នុងតំបន់ខ្លះ ឧទាហរណ៍ថាយើងឃើញនៅក្នុងទូរទស្សន៍រាល់ថ្ងៃនេះ ព្យាយាមដោះស្រាយតាំងពីឆ្នាំ ១៩៧០ ជាង ៣០ ឆ្នាំ ៤០ ឆ្នាំ មិនទាន់ចប់ ដោយសារការបង្កើត(មិនបាន)នូវរូបមន្តមួយក្នុងការទុកចិត្តគ្នា ជាពិសេសការញែកពីគ្នានៅក្នុងជម្លោះសាសនា។ ខ្ញុំមានការសប្បាយរីករាយដែលថា នៅក្នុងប្រទេសយើងមិនមានជម្លោះសាសនា ដែលជាកត្តាមួយ(ដ៏គ្រោះថ្នាក់នាំដល់)ជម្លោះសហគមន៍។
ហេតុនេះ (១៣) រាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧ នឹងបន្តនូវប្រពៃណីនិងគោលនយោបាយដែលរាជរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុង ៤០ឆ្នាំជាងនេះ គោរពប្រតិបត្តិ ជំរុញ បើកសិទ្ធសេរីភាព និងធានាសិទ្ធសេរីភាពដល់គ្រប់សាសនាទាំងអស់ និងព្យាយាមថែរក្សាសុខដុមរមនីយ៍កម្មសាសនា ជាធាតុមួយសំខាន់ក្នុងការថែរក្សាសុខសន្តិភាព ក៏ដូចជាលុបបំបាត់គោលនយោបាយឬទស្សនៈជ្រុលនិយមណាមួយដែលប៉ុនប៉ងបំផ្លាញសុខសន្តិភាព … គ្មានអ្វីល្អ ឬសំខាន់ជាងការអង្គុយនៅវត្តចំពុះក្អែកប្រកបទៅដោយសេចក្តីសុខ(នោះទេ)។
ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ធ្លាប់បានស្តាប់ចម្រៀងមួយជំនាន់ លន់ នល់ និយាយពីវត្តចំពុះក្អែក ដែលពេលនោះគឺជាទីតាំងកងទ័ព(ក្នុងការ)ច្បាំងគ្នានៅទីនេះ។ មូលដ្ឋានទ័ព កន្លែងដែលសែងសព សែងអ្នករបួសមកទីនេះ ដាក់អាវុធ ដាក់គ្រាប់នៅឃ្លាំង មិនមែនជាកន្លែងសម្រាប់ប្រតិបត្តិ ឬបង្រៀនសាសនា ព្រះសង្ឃ ធម្មទេសនាទេ។ អញ្ចឹងយើងត្រូវរួមគ្នា(ការពារសុខសន្តិភាព) កុំឲ្យតថភាព(រន្ធត់សោកសៅ)នេះកើតឡើងវិញ។
[បញ្ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ២]
ស្របតាមទឡ្ហីករណ៍ទាំង ៣ យើងសង្កេតឃើញថា ការរៀបចំពិធីតាមប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ និងការរៀបចំពិធីសាសនា ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ការរៀបចំពិធីបុណ្យតាមប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ក៏ដូចជាការរៀបចំពិធីសាសនា កាន់តែមានភាពអធិកអធមខ្លាំងឡើងៗ។ នៅប៉ុន្មានថ្ងៃខាងមុខនេះ យើងនឹងរៀបចំព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្ដែតប្រទីប សំពះព្រះខែ និងអកអំបុក បន្ទាប់ពីខកខានប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយសារការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ និងការទទួលធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន។ ក្នុងន័យនេះ ទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមអញ្ជើញពុទ្ធបរិស័ទ ក៏ដូចជាជនរួមជាតិទាំងអស់ ចូលរួមអបអរសាទរ និងសប្បាយរីករាយឱ្យបានច្រើនកុះករ ក្នុងពិធីបុណ្យជាតិរបស់យើងខាងលើនេះ ។
ដើម្បីរួមចំណែកជាមួយនឹងក្រសួងធម្មការ និងសាសនា និងគណៈសង្ឃ ក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាល និងក្នុងនាមជាពុទ្ធបរិស័ទមួយរូប ទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមរួមចំណែកផ្តល់ជូននូវវិភាគទានស្មារតីមួយចំនួនដល់អង្គពិធី ក្នុងការពិចារណា ដូចខាងក្រោម៖
ទី១ សូមសម្ដេចជាអម្ចាស់ សម្តេច ព្រះរាជាគណៈ ព្រះថេរានុត្ថេរៈគ្រប់ព្រះអង្គព្រះមេត្តា បន្តផ្ដោតព្រះទ័យជួយជំរុញ និងលើកកម្ពស់ការប្រតិបត្តិធម៌វិន័យ ឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមពុទ្ធដីកា ដើម្បីជាយានសម្រាប់ចម្លង និងជាស្រែបុណ្យប្រកបដោយសម្មាទិដ្ឋិ និងជាការសន្សំបុណ្យកុសលសម្រាប់ព្រះសង្ឃរៀងៗព្រះអង្គ និងពុទ្ធបរិស័ទ ឱ្យមានសុខសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍជានិច្ចនិរន្តរ៍។
ទី២ ក្នុងដំណើរយាង និមន្តលើមាគ៌ាព្រះធម៌ សូមសម្តេចជាអម្ចាស់ សម្ដេច ព្រះរាជាគណៈ ព្រះថេរានុត្ថេរៈគ្រប់ព្រះអង្គ ព្រះមេត្តាបន្តជួយដល់សង្គមជាតិ លើការលើកកម្ពស់គុណធម៌ សីលធម៌ សុជីវធម៌ ថែរក្សាវប្បធម៌ អរិយធម៌ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ដ៏ថ្លៃថ្លារបស់ជាតិ តាមរយៈការសម្តែងធម្មទេសនានៅគ្រប់ទីកន្លែង និងការផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គម ដើម្បីជួយធ្វើឱ្យប្រជាជនកម្ពុជា មាននូវបញ្ញាស្មារតីប្រកបដោយព្រហ្មវិហារធម៌ កាត់បន្ថយអំពើអនាចារ អបាយមុខ អំពើហិង្សា អសីលធម៌ និងចូលរួមជួយឱ្យសង្គមជាតិ មានសុខដុមរមនា និងពង្រឹងសាមគ្គីធម៌។
ទី៣ សូមគណៈសង្ឃទាំងពីរគណៈ និងថ្នាក់ដឹកនាំគ្រប់សាសនា នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បន្តកិច្ចសហការជាមួយក្រសួងធម្មការ និងសាសនា ដើម្បីចូលរួមថែរក្សាសុខដុមនីយកម្មសាសនា សាមគ្គីភាព និងវឌ្ឍនភាពសង្គម។ ក្រសួងធម្មការ និងសាសនាត្រូវបន្តសហការជាមួយក្រសួង-ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងវិស័យឯកជន ដើម្បីជួយលើកកម្ពស់សាសនា និងសីលធម៌សង្គម។
ទន្ទឹមនេះដែរ ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា ត្រូវជំរុញរៀបចំច្បាប់ស្តីពីសាសនាឱ្យបានឆាប់ តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីធ្វើជាមូលដ្ឋានក្នុងកិច្ចប្រតិបត្តិការងារវិស័យសាសនា និងបំពេញបន្ថែមលិខិតបទដ្ឋានគិតយុត្តនានាក្រោមច្បាប់ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ក្រសួង សម្រាប់លើកកម្ពស់ព្រះពុទ្ធសាសនា លើកកម្ពស់សីលធម៌សង្គម សុខដុមនីយកម្មសាសនា នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទាំងមូល។
មុននឹងបញ្ចប់ ទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមថ្លែងអំណរព្រះគុណ អរគុណជាថ្មីម្តងទៀត ថ្វាយ ប្រគេនជូន សម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជ សម្ដេចព្រះសង្ឃនាយក សម្ដេចព្រះសង្ឃនាយករង សម្ដេច ព្រះរាជាគណៈ ព្រះថេរានុត្ថេរៈគ្រប់ព្រះអង្គ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ អ្នកឧកញ៉ា ឧកញ៉ា អស់លោក លោកស្រី សីលវន្ត សីលវតី លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ សិស្សានុសិស្ស ភ្ញៀវកិត្តិយស និងពុទ្ធបរិស័ទទាំងអស់ ចំពោះព្រះវត្តមាន និងវត្តមានដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ ក្នុងពិធីស្រោចស្រពព្រះសុគន្ធាវារីនេះ ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញពីសទ្ធាជ្រះថ្លាក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ក្រោមដំបូលនៃសុខសន្តិភាព និងការចូលរួមក្នុងការធ្វើស្រែបុណ្យ និងការបំពេញបុណ្យកុសលរួមគ្នា ប្រកបដោយសទ្ធាជ្រះថ្លា។
ជាទីបញ្ចប់ ទូលព្រះបង្គំ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមថ្វាយ ប្រគេនពរ និងជូនពរ សម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជ សម្ដេចព្រះសង្ឃនាយក សម្ដេចព្រះសង្ឃនាយករង សម្ដេច ព្រះរាជាគណៈ ព្រះថេរានុត្ថេរៈគ្រប់ព្រះអង្គ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ អ្នកឧកញ៉ា ឧកញ៉ា អស់លោក លោកស្រី សីលវន្ត សីលវតី លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ សិស្សានុសិស្ស ភ្ញៀវកិត្តិយសទាំងអស់ សូមប្រកបដោយពរ និងពុទ្ធពរទាំង ៥ ប្រការ គឺ អាយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ និងបដិភាណៈ កុំបីឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ។
[សេចក្តីអធិប្បាយ៣]
ក្នុងឱកាសនេះដែរ ទួលព្រះបង្គំខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ក៏បានរៀបចំប្រគេនថ្វាយ ក្នុងនោះទេយ្យទានប្រគេនព្រះសង្ឃលើវេទិកានិងព្រះសង្ឃចូលរួមក្នុងពិធី។ សម្រាប់ជូនសាធារណជន លោកតា លោកយាយ ២០០នាក់ ម្នាក់ៗ ក្រណាត់សមួយដុំ ថវិកា ២ម៉ឺនរៀល។ ជូនលោក/អ្នកគ្រូ ១០១នាក់ ម្នាក់ៗថវិកា ៥ម៉ឺនរៀល។ ក្មួយៗសិស្សានុសិស្ស ២០០នាក់ ម្នាក់ៗទទួលបានសៀវភៅ២ក្បាល ប៊ិច១ដើម និងថវិកា ១ម៉ឺនរៀល។ ជូនសិស្ស និស្សិតកំពុងស្នាក់នៅក្នុងវត្ត ៥៥នាក់ ម្នាក់ៗថវិកា ៥ម៉ឺនរៀល។ ក្រុមយុវជនកាយឫទ្ធិ យុវជនកាកបាទក្រហម សហភាពសហព័ន្ធនិស្សិត … ក្នុងពេទ្យ TYDA ៧៥០នាក់ ម្នាក់ៗថវិកា ២ម៉ឺនរៀល។ ជូនសាលាបឋមសិក្សា ហ៊ុន សែន ចំពុះក្អែក ថវិកា ៥០ម៉ឺនរៀល។ សាលាខណ្ឌច្បារអំពៅ ថវិកា២លានរៀល។ ជូនក្រុមភ្លេងបុរាណ ថវិកា ៥លានរៀល និងគ្រូពេទ្យប្រចាំការក្នុងអង្គពិធី ៣លានរៀលផងដែរ៕
