ជាបឋម ខ្ញុំសូមសំដែងនូវការស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្ដៅពីសំណាក់អ្នកសារព័ត៌មានពីកម្ពុជា អាស៊ាន និងជុំវិញ ពិភពលោក ក៏ដូចជាអ្នកមានវត្តមាននៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅទីនេះ។ ព្រមទាំង ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរ គុណចំពោះការអញ្ជើញមកចូលរួមនូវវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកស្ដីពីអាស៊ាន ដើម្បីតាមដានទិន្នន័យភាព និងព័ត៌មានសម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយ។
កម្ពុជាពិតជាមានកិត្តិយស ដែលបានទទួលធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ នៃវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកស្ដីពីអាស៊ាន ក្រោមប្រធានបទ «យុវជន បច្ចេកវិទ្យា និងកំណើន ការធានាអោយនូវបច្ចេកវិទ្យា និងវិទ្យាសាស្រ្តរបស់អាស៊ាន» នៅពេលនេះ។
ជាការពិត ប្រតិបត្តិការនេះ បានកើតឡើងស្របពេលនឹងការប្រាព្ធខួប ៥០ ឆ្នាំ នៃការបង្កើតអាស៊ាន ដែលផ្ដល់ជាវេទិកាសម្រាប់ការពិភាក្សា និងផ្លាស់ប្ដូរបទពិសោធន៍អំពីនិន្នាការ ដែលកំពុងកើតឡើងជុំវិញប្រធានបទធំៗថ្មីសំខាន់ ការប្រែប្រួលថ្មីនៃបរិការណ៍សកលលោក ការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន និងផលលាភយុវជននៃតំបន់អាស៊ាន វាសុទ្ធតែមានសារសំខាន់សម្រាប់ចក្ខុវិស័យ និងដំណើរការអភិវឌ្ឍរបស់អាស៊ាន។
ខ្ញុំមានសេចក្ដីរីករាយ សង្កេតឃើញថា វេទិកានេះទទួលនូវបានចូលរួមពីសំណាក់អ្នករៀបចំគោលនយោបាយ នាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុនធំៗ និងយុវជនគ្រប់ស្រទាប់យ៉ាងកុះករ មកពីក្នុង និងក្រៅតំបន់ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ចំពោះអាស៊ាននិយាយជារួម និងនិយាយដោយឡែកចំពោះកម្ពុជា។
ជាការពិត គឺរយៈពេល ៥០ ឆ្នាំកន្លងមក អាស៊ានបានក្លាយជាសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ និងសង្គម វប្បធម៌មួយដ៏រឹងមាំ និងមានភាពចាស់ទុំ មានសាមគ្គីភាពខ្ពស់ មានការអភិវឌ្ឍ រក្សាបាននូវសន្ដិភាព និងស្ថិរភាព ជាពិសេសមានភាពធន់ និងជំនះបាននូវវិបត្តិធំៗជាច្រើន។ ពិតណាស់ថា ភាពជោគជ័យរួមគ្នារបស់អាស៊ាននេះ បាននិងកំពុងបង្កើតជាបរិការណ៍អំណោយផល សម្រាប់ធានាការសម្រេចបាននូវចក្ខុវិស័យសហគមន៍អាស៊ានឆ្នាំ ២០២៥។ ទន្ទឹមនេះ យើងក៏ទទួលស្គាល់ដែរថា នៅក្នុងសភាពកាណ៍វិវឌ្ឍន៍ដ៏ឆាប់រហ័សនៃពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ន អាស៊ានក៏ត្រូវបន្តពុះពារជម្នះនូវបញ្ហាមួយចំនួនផងដែរ រួមមាន៖ ការកើនឡើងនូវចរន្តប្រឆាំងសកលភាវូបនីយកម្ម និងនិន្នាការគាំពារគោលនយោបាយជាតិនិយម ការកើនឡើងកំដៅ នៃវិវាទនៅតាមតំបន់មួយចំនួន ព្រមទាំងការបន្តភាពមិនប្រាកដប្រជានៃសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។
មួយវិញទៀត ចរន្តដ៏ខ្លាំងក្លានៃបដិវត្តឧស្សាហកម្ម ផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន និងឌីជីថល កំពុងតែដើរតួនាទីការកតា្តកំណត់នៃការរីកចម្រើននៃវិស័យឧស្សាហកម្ម ការអប់រំ ទីផ្សារការងារ ពាណិជ្ជកម្ម និងបច្ចេកវិទ្យា ដែលនឹងជះឥទ្ធិពលរយៈពេលវែងលើគ្រប់ទិដ្ឋភាពនៃជីវភាពសង្គម។
ដូច្នេះ អាស៊ានដែលជាម្ចាស់មណ្ឌលកំណើនមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចសកលលោក ហើយមានប្រជាជនវ័យក្មេងច្រើន ដែលងាយទទួល និងស្រូបយកបច្ចេកវិទ្យាថ្មីនេះ ចាំបាច់ត្រូវគិតគូរពីក្របខណ្ឌគោលនយោបាយសមស្រប ដើម្បីគាំទ្រដំណើរការប្រែប្រួលរចនាសម្ព័ន្ធ ដែលជម្រុញដោយបដិវត្តនេះសម្រាប់រយៈពេលវែង។
ក្នុងន័យនេះ អាស៊ានត្រូវមានរបៀបវារៈសមាហរណកម្មសម្របតាមនិន្នាការប្រែប្រួលទាំងអស់នេះ ដើម្បីចាប់យកឱកាស និងដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានា រួមទាំងផលពិបាកទាំងឡាយ ដែលកើតចេញពីបដិវត្តឧស្សាហកម្មទី ៤ ផង ពិសេសគឺការលើកកម្ពស់គុណភាពនៃការអប់រំ ការបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញ ការដោះស្រាយបញ្ហាការបាត់បង់ការងារ ការរៀបចំប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងការដោះស្រាយវិសមភាពសង្គម។ល។ លើមូលដ្ឋាននេះ ខ្ញុំរំពឹងថា វេទិកានេះនឹងទទួលបាននូវការពិភាក្សាប្រកបដោយផ្លែផ្កាជាវិជ្ជមាន ក្នុងការបង្ហាញពីសក្ដានុពលរបស់អាស៊ាន និងកម្ពុជា ក៏ដូចជាការផ្ដល់នូវទស្សនទាន និងយោបល់ល្អៗ សម្រាប់កំណត់ចក្ខុវិស័យអាស៊ាននៅក្នុងពេលអនាគត បង្កើនការប្រាស្រ័យទាក់ទងសហប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មក្នុងតំបន់ ពិសេសទាក់ទងនឹងការបង្កើតការងារថ្មីដែលមានលក្ខណៈច្នៃប្រឌិត ព្រមទាំងការបង្កើតផលិតភាព និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន ដោយចាប់យកកាលានុវត្តភាពពីផលលាភបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថល និងផលលាភវិទ្យាសាស្រ្ត។
[ឆ្លើយសំណួរអ្នកសារព័ត៌មាន]
នៅក្នុងកម្មវិធីបិទនៅថ្ងៃស្អែក យើងនឹងធ្វើការបូកសរុបពីផលិតផលជាសរុបដែលទទួលបានពីការពិភាក្សាក្នុងវេទិកានេះ។ នៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាស ច្បាស់ជាមានមួយផ្នែកទាក់ទងទៅនឹងសំណួរដែលបានលើកអម្បាញ់មិញ ហើយឥឡូវនេះ ខ្ញុំគិតថា លោកអាចដាក់សំណួរមកខ្ញុំបន្ថែម ហើយក៏អាចបើកអោយអ្នកសារព័ត៌មានទាំងឡាយ សាកសួរខ្ញុំ …។
…
អរគុណចំពោះសំណួរនេះ ហើយដែលមិនមែនគ្រាន់តែជាសំណួរសម្រាប់កម្ពុជា និងយុវជនកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែវាបានក្លាយទៅជាប្រធានបទនៃការគិតគូររបស់ពិភពលោកទាំងមូលផងដែរ។ បដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មទី ៤ ពិតជានឹងនាំមកនូវផលប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជននៅគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់។ ប៉ុន្តែ យើងក៏មិនត្រូវភ្លេចថាបច្ចេកវិទ្យា ដែលកាន់តែដើរលឿនទៅៗ វាក៏នឹងបង្កើតនូវហានិភ័យសម្រាប់ការងារធ្វើ ដែលមុននេះ ការងារធ្លាប់ធ្វើមនុស្ស ១០ នាក់ ប៉ុន្តែ គេធ្វើមនុស្សយន្តដើម្បីធ្វើកិច្ចការងារនោះជំនួសមនុស្ស។ នោះហើយគឺជាបញ្ហាដែលយើងត្រូវរកវិធីសាស្រ្តដោះស្រាយនៅពេលអនាគត។ ការងារមិនទាន់ទាំងគ្រប់ផង បែរជាបច្ចេកវិទ្យា អាចនិយាយបានថាមនុស្សយន្តមកធ្វើជំនួសឲ្យមនុស្សធ្វើការ ដូច្នេះការបាត់បង់ការងារធ្វើនោះ តើយើងដោះស្រាយរបៀបម៉េច? សម្រាប់ការត្រៀមខ្លួនរបស់យុវជនកម្ពុជា។
ខ្ញុំបានសង្កេតឃើញថា ចេញពីគំនរផេះផង់ដែលកម្ពុជាបានបាត់បង់បញ្ញាវន្តយ៉ាងច្រើន សម្រាប់ពេលនេះ យុវជនកម្ពុជាដែលកំពុងស្រេកឃ្លាននូវការចេះដឹង ហើយគោលនយោបាយជម្រុញការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្ស ដែលជាអាទិភាពធំបំផុតរបស់យើង ជាមួយនឹងការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយឧស្សាហកម្មនេះ ព្រមទាំងការជម្រុញនូវការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈនៅគ្រប់កម្រិត។ ខ្ញុំគិតថា យុវជនកម្ពុជាអាចនឹងដើរព្រមគ្នាជាមួយនឹងយុវជនអាស៊ានដទៃទៀត។ ខ្ញុំអាចបញ្ជាក់នៅទីនេះ ជាមួយនឹងលោកអ្នកឲ្យបានជ្រាបអំពីយុទ្ធសាស្រ្ត និងគោលដៅ ដែលខ្ញុំបានដាក់ចេញ និងចាំបាន។
យើងមិនមានលទ្ធភាពដើម្បីនឹងកាត់បន្ថយគម្លាតទ្រព្យសម្បត្តិ ប្រាក់ចំណូលរវាងប្រទេសអាស៊ានមួយ និងប្រទេសអាស៊ានមួយបានទេ។ នៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃសមាហរណកម្ម ដំណាក់កាលទី ១ ចូលដល់ដំណាក់កាលទី ២ និងឈានដល់ដំណាក់កាលទី ៣ ប្រាក់ចំណូលរបស់កម្ពុជាមិនអាចដើរទាន់ប្រាក់ចំណូលនៃប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់បានទេ។ នៅកម្ពុជាខ្លួនឯង ក៏មិនអាចមានប្រាក់ចំណូលដូចៗគ្នានោះដែរ។ សូម្បីតែនៅប្រទេសនានា ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ឬបារាំង ឬអឺរ៉ុបទាំងមូល ក៏មិនមាននរណាមានទ្រព្យសម្បត្តិដូចៗគ្នានោះទេ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលជាការសង្ឃឹមរបស់ខ្ញុំ គឺការកាត់បន្ថយគម្លាតខាងខួរក្បាល។
យុវជននៅក្នុងប្រទេសអាស៊ានចេះដល់ណា យើងក៏ត្រូវរៀនសូត្រឲ្យចេះដល់ហ្នឹងដែរ។ នេះជាវិធីដែលអាចធ្វើទៅរួច តាមរយៈនៃការវិនិយោគកាន់តែច្រើនថែមទៀត សម្រាប់ការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្សរបស់កម្ពុជា។ ដូច្នេះ គម្លាតខួរក្បាលនេះ វាបានធ្វើឲ្យការកាត់បន្ថយគម្លាតនៅក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន និងពិភពលោក ហើយមានចរិតសមាហរណកម្ម និងធ្វើការជាមួយគ្នាប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពផង និងដោយសាមគ្គីភាពផង។ នេះជាចំណុចពិសេស ដែលខ្ញុំគប្បីនិយាយទៅកាន់លោកអ្នកថា យុវជនកម្ពុជាស្រេកឃ្លានខ្លាំងណាស់។ ម្សិលមិញនេះ ប្រហែលជាវេទិកា WEF នៅតាមប្រទេសនានាពុំសូវធ្លាប់មានទេ យុវជនជិត ៣ ពាន់នាក់បានចូលរួមនៅក្នុងវេទិកាឆ្លើយឆ្លង។ នេះជាឱកាសអាចសម្លឹងឃើញថា យុវជនកម្ពុជាមានសមត្ថភាព និងលទ្ធភាពចូលរួម …។
សំណួរ៖ (អ្នកសារព័ត៌មានអាស៊ីសេរី និង Cambodia Daily)
ចម្លើយ៖ អរគុណណាស់សម្រាប់សំណួរពីក្មួយៗទាំងពីរ ក៏ដូចជាសំណួររបស់លោកខាងនេះ។ យើងបានដឹងហើយ បើនិយាយពីក្មួយៗដែលជាជនជាតិកម្ពុជា ទោះបីជាក្មួយបានធ្វើការឲ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរី ដែលជាវិទ្យុមួយប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាល ហើយក្មួយសរសេរឲ្យ Cambodia Daily ជាកាសែតប្រឆាំងពូជានិច្ច តែសំណួរបស់ក្មួយ ធ្វើឲ្យពូពេញចិត្តទៅលើអ្វីដែលជាផលប្រយោជន៍រួមរបស់ប្រទេសជាតិរបស់យើង។
ពូពេញចិត្តជាមួយនឹងការឆ្លើយថា កម្ពុជាបានដើរមកដល់ដំណាក់កាលនេះ យើងត្រូវស្គាល់ពីអតីតកាលរបស់យើងផង។ កម្ពុជាមុននេះ ដែលល្បីល្បាញខាងការកាប់សម្លាប់ ខាងការប្រយុទ្ធផ្តួលរំលំគ្នា ការបំផ្លិចបំផ្លាញ ជីវិតមនុស្សរាប់លាននាក់ដែលត្រូវបានបំផ្លាញ យើងបានងើបឈរឡើង រាប់តាំងពីជីដូនជីតា ឪពុកម្តាយរបស់ក្មួយៗ ក៏បានរស់រានមានជីវិត ហើយបណ្តុះបណ្តាលក្មួយៗ ឲ្យមកធ្វើការ …។ តើនេះវាជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងទេ នៃសមិទ្ធផលដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើសម្រាប់ក្មួយៗ។ នេះជាឧទាហរណ៍ជាក់លាក់ណាស់។
បើសិនជារបប ប៉ុល ពត មិនត្រូវបានដួលរំលំទេ តើឪពុកម្តាយ ជីដូនជីតារបស់ក្មួយៗអាចនៅរស់ទេ។ ច្បាស់ជាមិនរស់ទេ ហើយបើសិនជា (មិនមានតួនាទី)រាជរដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងអំណាចក្នុងរយៈពេលជិត ៤០ ឆ្នាំ ដោយឡែកតួនាទីជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់ពូជាង ៣០ ឆ្នាំ(មកនេះទេ) សួរថា តើក្មួយអាចទៅជាអ្នកដែលបានជ្រើសរើសដោយវិទ្យុអាស៊ីសេរី និងដោយខេមបូឌាដេលី មកធ្វើការទេ។ តើនេះមិនមែនជាឧទាហរណ៍ដែលពលរដ្ឋកម្ពុជាទទួលបាន ដោយសារអ្វី(គោលនយោបាយ)ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញ។ នេះក៏ជាឧទាហរណ៍មួយ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា វិស័យអប់រំបណ្តុះបណ្តាលនៅកម្ពុជាត្រូវបានក្លាយទៅជាអាទិភាព តាំងពីពេលចាប់ផ្តើម …។
ការត្រៀមរៀបចំខ្លួនរបស់យើង មិនមែនគ្រាន់តែសំដៅទៅលើការត្រៀមរៀបចំខ្លួននៅកម្រិតជាន់ខ្ពស់ទេ។ អ្វីដែលយើងបានខិតខំ គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យកុមារទាំងអស់ទទួលបាននូវការសិក្សាតាមសាលារដ្ឋ និងដល់កម្រិតមហាវិទ្យាល័យ។ កម្ពុជាបានផ្តល់ការអនុញ្ញាតឲ្យមានសាកលវិទ្យាល័យឯកជន រហូតមកដល់ពេលនេះ មានសាកលវិទ្យាល័យឯកជនជាង ១០០។ យុវជនកម្ពុជាមានជម្រើសជាច្រើននៅក្នុងការជ្រើសរើសមុខវិជ្ជា ដែលខ្លួនត្រូវការ សម្រាប់បម្រើឲ្យទីផ្សារការងារ។ រាជរដ្ឋាភិបាលដែលមានក្រសួងការងារជាសេនាធិការ ក៏បានរៀបចំការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ ហើយក៏តម្រង់ទិសវិជ្ជាជីវៈឲ្យស្របទៅនឹងនិន្នាការទីផ្សារ។
កម្ពុជាមាននយោបាយទីផ្សារការងារ និងនយោបាយឧស្សាហកម្ម ២០១៥-២០២៥ ដែលបញ្ហានេះវា ក្លាយទៅជាប្រធានបទធំ ដើម្បីឆ្លើយតបជាមួយបច្ចេកវិទ្យាដែលត្រូវហូរចូលមក។ បើយើងគ្មានធនធានមនុស្ស គេក៏មិនមានលទ្ធភាពដើម្បីដាក់រោងចក្រ ឬវិនិយោគដែលមានបច្ចេកវិទ្យាជាន់ខ្ពស់បាននោះទេ ក៏ប៉ុន្តែខ្ញុំអាច និយាយបានថា កម្ពុជាបានទទួលមួយចំនួនហើយនូវបច្ចេកវិទ្យា ការវិនិយោគបច្ចេកវិទ្យាជាន់ខ្ពស់។ បញ្ហានេះក៏ត្រូវគិតអំពីភូមិសាស្ត្រ។ អ្នកវិនិយោគមិនអាចរើរោងចក្រចេញពីប្រទេសម៉ាឡេស៊ី មកកាន់កម្ពុជាទាំងស្រុងនោះទេ ហើយមានពេលខ្លះអ្នកវិនិយោគដែលធ្លាប់បានវិនិយោគនៅវៀតណាម ក៏មិនអាចរើរោងចក្រមកកម្ពុជាបានទាំងស្រុងដែរ។ ប៉ុន្តែ អ្នកវិនិយោគទាំងនេះ គេក៏អាចបង្កើតនូវរោងចក្របន្ថែមទៀត … នៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា។
… មិនមែនជាធុងសម្រាមសម្រាប់ការបោះចោលនូវបច្ចេកវិទ្យាហួសសម័យទេ តែនេះជាបែបផែន និងចលនាការផលិត។ ឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុនជប៉ុនមួយបានវិនិយោគនៅម៉ាឡេស៊ី បានវិនិយោគនៅប្រទេសថៃ គេត្រូវការវិនិយោគបន្ថែម គេក៏បានមកវិនិយោគរោងចក្រនៅទឹកដីកម្ពុជា អញ្ចឹងបង្កើតឲ្យមានការសហការដោយអ្នកវិនិយោគចេញពីជប៉ុន និងមានកិច្ចសហការរវាងកម្ពុជាផង ថៃផង និងម៉ាឡេស៊ីផង។ ការធ្វើបែបនេះ ខ្ញុំគិតថា វាក៏ជាឱកាសដែលជម្រុញកាន់តែប្រសើរនូវទំនាក់ទំនងនៃការផលិត ក្នុងតំបន់អាស៊ី ដែលនឹងក្លាយទៅជាសហគមន៍ ឆ្នាំ ២០២៥ ខាងមុខ។
នៅសល់សំនួរពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងនយោបាយខ្សែក្រវ៉ាត់មួយ។ ខ្ញុំពិតជាកោតសរសើរយ៉ាងខ្លាំង ជាមួយនឹងគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ចិន ហើយក៏កោតសរសើរនូវសកម្មភាពពិតប្រាកដរបស់ចិន។ សូមអ្នកទាំងឡាយ កុំចោទប្រកាន់ខ្ញុំថា ខ្ញុំមាននិន្នាការទៅរកចិនអី តែត្រូវសង្កេតឲ្យឃើញនូវការជាក់ស្តែងមួយ។ ខ្ញុំលើកបញ្ហាពិតប្រាកដមួយ ដែលខ្ញុំបាននិយាយនៅពេលវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចហិរញ្ញវត្ថុបានកើតពីឆ្នាំ ២០០៨ …ពេលនោះសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន និងឥណ្ឌានៅតែរឹងមាំ ប្រសិនបើសេដ្ឋកិច្ចចិនដួលរលំក្នុងពេលតែមួយជាមួយនឹងអាមេរិក និងអឺរ៉ុប ប្រហែលជាពិភពលោកនេះជួបការលំបាក។ ចិនមិនត្រឹមតែដោះស្រាយសេដ្ឋកិច្ចខ្លួនឯងទេ ក៏ប៉ុន្តែចិនបានជួយដល់តំបន់អាស៊ាន ជួយដល់តំបន់ផ្សេងទៀត រាប់ទាំងជួយដល់អឺរ៉ុប ដើម្បីសង្រ្គោះសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ុប ជាផ្នែកមួយនៃក្បាលម៉ាស៊ីនកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសកល មិនមែនតែគ្រាន់តែក្នុងតំបន់ទេ។ អាស៊ានបានទទួលផលប្រយោជន៍ពីទំនាក់ទំនងក្នុងភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តរវាងអាស៊ាន-ចិន។ អាស៊ានជាអ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ ដោយសារតែអាស៊ាននាំចេញទៅកាន់ប្រទេសចិន មានទំហំច្រើនជាងនាំចេញពីចិនមកកាន់អាស៊ាន។ អាស៊ានមានប្រជាជនត្រឹមជាង ៦០០ លាននាក់ ក្នុងពេលដែលចិនមានប្រជាជនជាង ១៣០០ លាននាក់។
ដូច្នេះ វាច្បាស់ណាស់ថា គឺផលប្រយោជន៍ទាំងសងខាង។ តែអ្នកដែលបានទទួលផលប្រយោជន៍ធំជាងគេ គឺបណ្ដាប្រទេសអាស៊ានទៅវិញទេ ក្នុងទំនាក់ទំនងដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តរវាងអាស៊ាន និងចិន។ សម្រាប់ផ្លូវមួយ ខ្សែក្រវ៉ាត់មួយ បន្ទាប់ពីផ្លូវសូត្រ និងផ្លូវសូត្រសមុទ្រសតវត្សរ៍ទី ២១ ខ្ញុំពិតជាមានការស្ញប់ស្ញែង និងកោតសរសើរ ជាមួយនឹងភាពឈ្លាសវៃរបស់ប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីងពីង ដែលក្នុងរយៈមិនយូរប៉ុន្មានបានដាក់ចេញនូវនយោបាយ ដែលផ្ដល់លទ្ធភាពអោយប្រទេសនៅលើពិភពលោកនេះ មានជម្រើសច្រើន ដូចជានៅអាស៊ី។ យើងបានសម្រេចរួចមកហើយនូវការបង្កើតឡើងនូវធនាគារវិនិយោគអាស៊ី AIIB។ បន្ថែមលើនោះ រួមជាមួយឥណ្ឌា ប្រេស៊ីល រុស្ស៊ី អាហ្វ្រិកខាងត្បូង និងចិន បង្កើតឡើងនូវធនាគារ BRICS។ វាមិនមែនជាការប្រឆាំងគ្នារវាងធនាគារពិភពលោក ជាមួយនឹងធនាគារ BRICS ថ្មីនោះទេ ហើយនៅអាស៊ី វាមិនមែនជាការប្រឆាំងគ្នារវាងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីជាមួយនឹង AIIB នោះទេ ក៏ប៉ុន្តែវាជាការបំពេញអោយគ្នា បង្កើនទុនកាន់តែធំសម្រាប់ផ្ដល់ទៅដល់តម្រូវការនៃការអភិវឌ្ឍសម្រាប់ប្រទេសនានា ក៏ដូចជាសម្រាប់តំបន់។
គំនិតផ្ដួចផ្ដើមច្រើន ប៉ុន្តែវាអត់មានលុយទេ។ ការពិត បើយើងយកផែនទីនៃគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់អាស៊ី និងគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់អាស៊ាន(មកពិនិត្យ) ប្រហែលជាយើងដាក់នូវពេញបន្ទប់មួយតែម្ដង ក៏ប៉ុន្តែគំនិតផ្ដួចផ្ដើមទាំងឡាយ សុទ្ធអត់មានលុយ(ដើម្បីអនុវត្ត)។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ចិន តែដាក់ចេញគំនិតផ្ដួចផ្ដើម គឺតែងតែមានលុយមកជាមួយ។ នោះហើយ គឺជាក្ដីសង្ឃឹមរបស់បណ្ដាប្រទេសនៅជុំវិញ។ ឧទាហរណ៍ មូលនិធិផ្លូវសូត្រ ដាក់ចេញ ៤០ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកតែម្ដង អោយបណ្ដាប្រទេសនានាទទួលបានផលប្រយោជន៍។ ខ្ញុំនឹងទៅចូលរួមនូវសន្និសីទនៅថ្ងៃទី ១៤ និង ១៥ ខាងមុខនេះ ហើយបន្ទាប់ទៅ ខ្ញុំក៏នឹងធ្វើទស្សនកិច្ចនៅឯប្រទេសចិន។ ពេលនោះ កិច្ចព្រមព្រៀងជាង ១០ ដល់ជិត ២០ នឹងត្រូវបានចុះហត្ថលេខាបន្ទាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងមួយចំនួនធំត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅភ្នំពេញ។
សុំក្មួយទាំងពីរនាក់ ដែលអ្នក(សារព័ត៌មាន) វិទ្យុអាស៊ីសេរី និងខាមបូឌាដេលី សរសេរអោយបានត្រឹមត្រូវ ព្រោះនេះកំពុងផ្សាយបន្តផ្ទាល់ច្រើនទូរទស្សន៍ណាស់។ បើក្មួយយកទៅសរសេរខុស អត្ថាធិប្បាយខុស នោះគេនឹងឃើញថា ពួកក្មួយដែលធ្វើការអោយបរទេស គឺពិតជាខ្ញុំបម្រើបរទេសពិតប្រាកដហើយ។ ពូមិនចង់ឮពាក្យនេះទេ។ អ្នកសរសេរអោយខាមបូឌាដេលីម្នាក់ ដូចជាឈ្មោះលោក រិទ្ធ ដែលសរសេរអោយ ខាមបូឌាដេលី ជេរពូស្ទើរតែ ២០ ឆ្នាំ ហើយពេលដែលឈឺ ខាមបូឌាដេលីបោះបង់ចោល។ ម្សិលមិញ ពូបានបញ្ជូនថវិកាសម្រាប់សង្រ្គោះខ្លួន។ ក្មួយត្រូវយល់ ទឹកចិត្តខ្មែរយើងដូចគ្នា ក្មួយកុំជ្រុលនិយមតាមជនបរទេស។ វាជាការដាស់តឿន តែមិនមែនអោយក្មួយឈប់ប្រឆាំងនឹងពូនោះទេ ប្រសិនបើក្មួយជាអ្នកប្រឆាំង … ខំរៀនសូត្របន្ថែម៕
