ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ -ប្រភពពីទូរទស្សន៍ជាតិកម្ពុជាបានឱ្យដឹងថា សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងបណ្ដាមេដឹកនាំប្រទេសផ្សេងទៀត ដែលបានចូលរួមក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិលើកទី២៥ ស្តីពីអនាគតសម្រាប់អាស៊ី បានអញ្ជើញចូលរួមក្នុងពិធីលៀងសាយភោជន៍ ដែលមានការចូលរួមរបស់ឯកឧត្ដមនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន អាបេ ហ្សិនសូ ដែលពីធីនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយក្រុមហ៊ុននីកកេ នារាត្រី ថ្ងៃទី ៣០ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៩ នៅទីក្រុងតូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន។
ថ្លែងនៅក្នុងពិធីលៀងសាយភោជន៍ជាមហាកិត្តិយសដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតនោះ ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន អាបេ ហ្សិនសូ បានមានប្រសាសន៍ថា ខណៈពេលដែលបច្ចេកវិទ្យាសេដ្ឋ កិច្ចបានបង្កើតគំរូអាជីវកម្មដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក យើងក៏កំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាថ្មីៗដូច ជាការមិនយកពន្ធទ្វេដងសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនចម្រុះជាតិសាសន៍។ ឯកឧត្តមបានបញ្ជាក់ថា យើងត្រូវបានអំពាវនាវឱ្យស្វែងរកវិធីដោះស្រាយបញ្ហាបែបនេះម្តងហើយម្តងទៀត ដោយឈរលើ មូលដ្ឋាននៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ។ ទន្ទឹមនេះ យើងទាំងអស់គ្នាស្ថិតនៅក្នុងយុគ សម័យថ្មី ដែលទិន្នន័យដ៏ច្រើនសម្បើមបានធ្វើដំណើរទូទាំងពិភពលោកក្នុងពេលមួយ ដែល មិនខុសពីរឿងព្រំប្រទល់ជាតិនោះទេ។ ឯកឧត្ដមនាយករដ្ឋមន្រ្ដីបានបន្ដថា “ខ្ញុំគិតថាសារៈសំ ខាន់ដែលបានបំពេញដោយទិន្នន័យ ក្នុងការជំរុញសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមនាពេលអនាគតនឹង ក្លាយជាគូប្រជែងឬលើសពីតួនាទីដែលបានចាក់នៅសតវត្សរ៍មុន ដែលបានចាប់ផ្ដើមជាមួយនឹងការរីករាលដាលនៃម៉ាស៊ីន។ ទិន្នន័យអាចជម្នះឧបសគ្គរបស់មនុស្សយ៉ាងងាយស្រួល។ បណ្តាញណែតវើក, ទិន្នន័យហើយបន្ទាប់មកពេលអនាគត ជាអ្នកបំលែងផលប្រយោជន៍និងផលប៉ះពាល់របស់វា។ ផ្ទុយទៅវិញគួរតែមានកន្លែងសមមូលទៅនឹងបន្ទប់បិទតែមួយដែលលេចឡើងតែមួយគត់ ដែលនាំឱ្យមានការខាតបង់យ៉ាងច្រើនដែលលាតសន្ធឹងដល់បណ្តាញទាំងមូល។” ឯកឧត្ដមនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនបន្តទៀតថា នៅទីនេះយើងតស៊ូមតិក្នុងការបង្កើតលំហូរទិន្នន័យដោយឥតគិតថ្លៃជាមួយនឹងប្រព័ន្ធជឿទុកចិត្ត។ នេះគឺជាវិធីសាស្រ្តមួយដែល ព្យាយាមឱ្យមានលំហូរដោយសេរីនៃទិន្នន័យក្រោមច្បាប់ដែលយើងទាំងអស់គ្នាពឹងផ្អែក។ ជាមួយគ្នានេះដែរ សូមឱ្យយើងរៀបចំច្បាប់ដើម្បីឱ្យអត្ថប្រយោជន៍នៃសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលរីករាល ដាលដល់មនុស្សគ្រប់គ្នា នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ីហើយមិនចាំបាច់និយាយថាគុណសម្បត្តិ បានមកដល់មនុស្សទាំងអស់លើពិភពលោក។ ដំណើរការសម្រាប់ការធ្វើនោះ គឺជាអ្វីដែល យើងហៅថាផ្លូវអូសាកាដែលយើងសង្ឃឹមថានឹងបើកដំណើរការនៅកិច្ចប្រជុំកំពូល G២០ អូសាកា។ រួមគ្នាជាមួយអ្នកយើងចង់ចាប់ផ្តើម ការផ្លាស់ប្តូរដ៏សំខាន់នេះ ដែលនឹងបញ្ចូលទំព័រថ្មីនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តនៃមនុស្សជាតិ។ នោះគឺជាចំណុចទី២ វាបានទៅដោយគ្មាននិយាយ ថា ចំណុចមួយនិងពីរគឺមិនអាចបំបែកចេញពីការកែទម្រង់ទៅអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភព លោក បានទេ។ មួយភាគបួនសតវត្សបានកន្លងផុតទៅចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមចំណុចទាំងពីរនេះ។ ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្រ្ដីបានលើកឡើងថា ក្នុងអំឡុងពេលនោះសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបានផ្លាស់ប្តូរ ក្នុងល្បឿនដ៏អស្ចារ្យ រួមទាំងឌីជីថលដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើង។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក បានខកខានមិនបានបន្តជាមួយយើង។ ផលប៉ះពាល់ អវិជ្ជមានរបស់វាកាន់តែច្បាស់ នៅពេលដែលពេលវេលាកន្លងទៅ។ តើយើងត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បី ធ្វើឱ្យ WTO ក្លាយទៅជាអ្នកអាណាព្យាបាលម្នាក់ នៃប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មសេរីនិងយុត្តិធម៌ សូមឱ្យយើងបង្កើតបរិយាកាសអាកាសថ្មី ចូលទៅក្នុងអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកតាមរយៈផ្លូវ អូសាកាតើយើងអាចធ្វើបានទេ។ ឯកឧត្ដម ក៏ទន្ទឹងរង់ចាំអ្នកគាំទ្រសំណើនេះដែលយើងអាចនិយាយបានថាសម្លាប់បក្សីពីរក្បាលដោយដុំថ្មតែមួយ។ ក្រៅពីនេះ ចំពោះសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ដ៏ធំ បំផុតដែលបានដឹកនាំសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកអស់ជាច្រើនឆ្នាំមិនត្រូវបានរកឃើញនៅឯណាក្រៅ ពីតំបន់អាស៊ាន។ សេដ្ឋកិច្ចដែលមានសក្ដានុពលនៃសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានបានទទួលជោគជ័យ ក្នុងការរឹបអូសយកភាពចម្រុងចម្រើននៃសម័យបច្ចុប្បន្នដោយការត្រួសត្រាយផ្លូវ ហើយបន្ទាប់ មកដើម្បីផ្តល់បរិយាកាសមួយដែលមនុស្សនិងទំនិញហូរចូលដោយសេរីវាជាសេរីភាពដែលធ្វើឱ្យមានភាពរឹងមាំរបស់អាស៊ាន។ ឯកឧត្ដមគូសបញ្ជាក់ទៀតថា “ខ្ញុំចង់ជំរុញផ្លូវអូសាកាជា មួយនឹងជំនួយរបស់អ្នកដែលអ្នកគិតគូរពីភាពស្នូលរបស់ ASEAN។ នោះគឺជាអ្វីដែលខ្ញុំ ប្រាថ្នា ចង់ធ្វើ។ គ្មានអ្វីគួរឱ្យលើកទឹកចិត្តទេសម្រាប់សេចក្តីប្រាថ្នារបស់មេដឹកនាំនៃប្រជាជាតិ អាស៊ី អាគ្នេយ៍ដើម្បីតម្រង់ជាមួយអណ្តូងរ៉ែក្នុងឱកាសនេះ។ មិត្តរួមការងាររបស់ខ្ញុំតើ អ្នកនិយាយ យ៉ាងមិចដែរ។ ចំណែកចំណុចទី៣គឺសារៈសំខាន់នៃការច្នៃប្រឌិតដើម្បីឱ្យយើងដោះស្រាយ បញ្ហាបរិស្ថានសកល។ សេចក្តីណែនាំដែលត្រូវបានលើកឡើងដោយរបាយការណ៍១.៥ ដឺក្រេ របស់ IPCC មិនមែនជាអ្វីដែលគួរត្រូវបានដឹងតាមរយៈបទបញ្ជានោះទេ។ ការច្នៃប្រឌិតដែល អាចត្រឡប់រឿងអវិជ្ជមានទៅជាអ្វីដែលវិជ្ជមានគឺជាគន្លឹះក្នុងការសម្រេចគោលដៅ។ ឧទាហរ ណ៍ឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីត។ នៅរយៈប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះវាត្រូវបានគេគិតថាជាឧស្ម័ន អាក្រក់។ ប៉ុន្តែតើវាពិតជាអស្ចារ្យយ៉ាងណាប្រសិនបើកាបូនឌីអុកស៊ីតក្លាយទៅជាធនធាន ដែលអាចប្រើបានក្នុងតម្លៃទាបបំផុត ហើយអាចផ្ទុកបានក្នុងបរិមាណច្រើនបំផុត។ បច្ចេក វិទ្យាច្នៃប្រឌិតថ្មីដូចជាសិប្បនិម្មិតគឺពិតប្រាកដដើម្បីផ្លាស់ប្តូរក្តីសុបិន្តបែបនេះទៅជាការពិត។ នៅកិច្ចប្រជុំG២០ ឯកឧត្ដមមានបំណងដើម្បីបញ្ជាក់ជាថ្មីម្តងទៀតពីសារៈសំខាន់នៃការបង្កើតថ្មី ហើយនៅក្នុងខែតុលា ប្រទេសជប៉ុន នឹងរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលស្តីពីការច្នៃប្រឌិតបៃតង ដែល កំពុងរួមគ្នាធ្វើក្រោមអ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់និងអ្នកតំណាងផ្នែកឧស្សាហកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុ មក ពីជុំវិញពិភពលោក។ ឯកឧត្ដមនាយករដ្ឋមន្រ្ដីសង្ឃឹមថា នឹងប្រមូលផ្តុំនូវគំនិតទាំងអស់គ្នាលើ ពិភពលោក និងនាំដល់សង្គមនៃក្តីសុបិន្តរបស់យើងតាមរយៈការជំរុញដ៏អស្ចារ្យ៕
ដោយ ជឹម ណារី
